حق الطاعة و پاسخ برخي از نقدهاي آن

Right of Compliance and Answering to Some of its Criticisms

يكي از مباحثي كه در اصول فقه مورد بررسي قرار مي‌گيرد عبارت است از چيستي حكم عقل در موارد شك در وجود تكليف الزام‌آور از ناحيه خداوند. برخلاف نظر رايج ميان اصوليان كه در اين باره به برائت عقلي قائل شده‌اند، دو تن از اصوليان معاصر يعني شهيد آيت الله صدر و آيت الله محقق داماد (ره) حكم عقل را در اين باره لزوم احتياط دانسته‌اند، كه ديدگاه شهيد صدر تحت عنوان نظريه حق‌الطاعة مورد توجه و نيز نقد دانشمندان قرار گرفته است. در اين مقاله با طرح ديدگاه شهيد صدر و مرحوم محقق داماد (ره)، مقايسه‌اي بين اين دو تبيين از نظريه حق‌الطاعة صورت گرفته و نكات و نقدهايي پيرامون آنها مطرح شده است. سپس يكي از مهمترين نقدهايي كه درباره نظريه حق‌الطاعة مطرح شده، يعني نقد آيت الله آملي لاريجاني مورد بررسي قرار گرفته و تلاش شده به ايرادات طرح شده پاسخ داده شود.

One of the discussions that are studied in principles of jurisprudence is the nature of the reason stance in the cases of doubt on the existence of a binding obligation on the part of God. Contrary to the principles common among fundamentalists, two of contemporary fundamentalists, namely Ayatollah Ṣadr and Ayatollah Muḥaqiq Dāmād, have considered reason stance as a necessary precaution in this regard, which the viewpoint of Ayatollah Sadr, known as the right of compliance (ḥaqq al-ṭā‘a) theory. In this article, a comparison is made between these two explanations of the ḥaqq al-ṭā‘a theory, and a series of facts about them would be proposed. Then, one of the most important criticisms about ḥaqq al-ṭā‘a theory, i.e. the criticism of Ayatollah Amoli Larijani is explained, and it is also trying to respond to the proposed objections.