تبيين قاعده درأ در حقوق كيفري ايران و نهاد معادل آن در حقوق آمريكا

Explanation of the Rule of Avoiding Punishment in Iranian Penal Law and its Equivalent Concept in U.S. Criminal Law

يكي از قواعد بسيار مهم جزائي كه عرصه مشترك حقوق اسلام و نظام كيفري ايران و آمريكا مي باشد، قاعده درأ است. مفاد اين قاعده اين است كه در صورت وجود شك و ترديد يا جهل به حكم و موضوع از طرف متهم يا ترديد در انتساب فعل مجرمانه از سوي قاضي يا ترديد در شرايط مسئوليت كيفري، مسئوليت كيفري و مجازات منتفي است. اهميت اين مقاله در اين است كه ظرفيتها و كاركردهاي كمتر شناخته شده اين قاعده را به مخاطب نشان داده و از رهگذر مطالعه تطبيقي به دستاوردهاي جديدي خواهد رسيد كه به منظور اصلاح قوانين و رويه قضائي مفيد مي‌باشد. روش تحقيق مقاله حاضر كتابخانه‌اي است و از متون حقوقي و قوانين مدون استفاده شده است. پرسش اساسي كه در اين ميان وجود دارد اين است كه نهاد مشابه و معادل قاعده درأ در نظام كيفري آمريكا چيست؟ و كاركردهاي آن كدامست؟ مهمترين نتيجه مقاله حاضر، اين است كه نظام كيفري آمريكا ـ در مجموعه نظام حقوقي كامن‌لا قرار مي‌گيرد ـ چارچوب و رويه ثابت و مشخصي درباره اشتباهات حكمي و موضوعي ندارد و از معيارهاي متفاوت پيروي كرده است.

One of the most important criminal laws, which is the common ground for ​​Islamic law and the Iranian and U.S. criminal system, is rule of avoidance of punishment (darā’). The spirit of this rule means that in case of doubt or mistake of law or mistake of fact or doubt in assigning a criminal act by the judge or doubt in criminal liability, criminal liability and punishment are excluded. The importance of this article is that the less-known capacities and functions of this rule will be shown to the addressee and through a comparative study new achievements are made that are useful in order to improve the rules and procedures of judiciary. The research procedure of this paper is carried out by library method and legal texts and codified laws have been used. The basic question that exists in this regard is that, “what is the equivalent to the rule of darā’ in the U.S. criminal justice system?” and what are its functions? The most important conclusion that can be drawn from the present paper is that the U.S. criminal justice system does not have a firm and clear set of rules about the mistakes of the law and has followed different criteria.