عنوان مقاله :
بررسي كاركردهاي فطرت در انديشه‌ي غزالي، در مقايسه با آثار ابن سينا
عنوان به زبان ديگر :
Fetrah in Ghazali's Thought, in Comparison with Avicenna's Works
پديد آورندگان :
شباني شهرضا، ناهيد دانشگاه كاشان - گروه فلسه , احمدي زاده، حسن دانشگاه كاشان - گروه فلسه
كليدواژه :
دين , عقل , انسان‌شناسي , فطرت , غزالي , منطق
چكيده فارسي :
غزالي در آثار مختلفش، ابراز مي‌كند كه هر انساني بر فطرتي بي‌نشان (الفطره الاصليه) متولد مي‌شود اما اين والدين هستند كه انسان را از فطرت نخستينش به آئين خاصي سوق مي‌دهند. او فطرت را در معاني مختلف و با رويكردهاي متفاوت به كار مي‌برد. در رويكرد انسان‌شناسي ديني، از نظر غزالي، اولاً نمي‌توان به‌سادگي پذيرفت كه فطرت اصلي انسان كه با آن متولد مي‌شود دقيقاً مطابق با اسلام است و ثانياً براي رسيدن به حقيقت، بايد به فطرت اصلي توجه نمود. همچنين غزالي در محك النظر و احياءالعلوم، با رويكرد منطقي نسبت به فطرت، آن را گاهي مترادف با عقل مي‌داند و گاهي ابزاري شهودي براي فرايند استدلال‌هاي منطقي. در جستار حاضر بر آنيم تا به اهميت مفهوم فطرت در انديشه‌ي غزالي و تأثيرپذيري وي در اين بحث، از ابن سينا توجه كنيم و نشان دهيم كه غزالي، گاهي فطرت را در مباحث انسان‌شناسانه‌ي ديني مورد توجه قرار داده و گاهي در مباحث معرفت‌شناسانه و نيز در برخي از مبادي منطق. از اين رو، غزالي و ابن سينا را در متن آثارشان مورد توجه قرار خواهيم داد، البته آثاري كه در آنها از فطرت بيشتر سخن گفته اند، تا مقايسه‌ي دقيق‌تري ميان آراء آن دو در خصوص فطرت داشته باشيم.
چكيده لاتين :
Ghazali in his different works says that every human being born on a clean nature, but his/her parents drive them to a certain religion or sect. He uses the concept of Fetrah in different meanings and functions. Based on religious anthropology, Gazali believes that we cannot affirm simply that the Fetrah that humans born based on it, in completely correspond with the religion of Islam. This is not the same thing that majority of Muslim theologians believe to it. In addition, for achieving Truth, we should notice to the main Fetrah not to the imitation. Gazali in his two works, Almahak alnazar and Alehya o Alolum, by a logical approach to the Fetrah, sometimes takes it the same thing with Reason (Aghl) and sometimes believes that it is the intuitional instrument for logical reasonings. In this article, we try to investigate the different meanings and functions of Fetrah in the Gazali's Works and survey that to some extent, He affected by the Avicenna's works and thoughts. Also we will try to show that Gazali in his different works, logical or philosophical or theological, notices to the different functions of Fetrah, for example, religious function and logical and also epistemological functions.
