پديد آورندگان :
رضايي، فاطمه دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده منابع طبيعي - گروه محيط زيست , فلاحتكار، سامره دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده منابع طبيعي - گروه محيط زيست , داداش پور، هاشم دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده هنر و معماري - گروه شهرسازي
كليدواژه :
بعد فشردگي , سنجه‌هاي سيماي سرزمين , كاربري اراضي , مدل داده پانلي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: گرمايش جهاني يك حقيقت مسلم و تهديدي اجتناب‌ناپذير براي زندگي در محيط زيست است. با توجه به اينكه مناطق شهري عامل مهمي در افزايش انتشار گاز هستند، جامعه نيازمند انجام اقداماتي در راستاي كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي است. از آنجا كه افزايش جمعيت زمينه‌ساز افزايش تقاضا براي سكونت و گسترش سريع مراكز فعاليت در حومه‌ها است و با توجه به رشد سريع شهرهاي ايران، اهميت سوخت در توسعه پايدار و نقش بالقوه و مهم شناخت شكل شهري در توسعه پايدار شهري، ضرورت كمي‌سازي ارتباط بعد فشردگي شكل شهر و انتشار ناشي از مصرف سوخت فسيلي را آشكار مي‌سازد. مواد و روش‌ها: اين پژوهش در دو مرحله طراحي شد. در مرحله اول به بررسي تغييرات شكل 15 شهر دو استان گيلان و مازندران از جنبه بعد فشردگي با استفاده از سنجه‌هاي سيماي سرزمين (ai، pladj،proxim ، cohesion) پرداخته شد. براي تهيه نقشه مناطق شهري از تصاوير سنجش از دور سنجنده‌هاي tmو oli ماهواره لندست متعلق به سال‌هاي 2001 و 2015 استفاده شد. همچنين براي طبقهبندي تصاوير از روش نظارت‌شده بر اساس الگوريتم حداكثر احتمال استفاده شده است. روش مقايسه پس از طبقهبندي براي آشكارسازي تغييرات استفاده شد. در فاز دوم بعد از محاسبه انتشارازآناليز داده پانل براي كمي‌سازي رابطه بين متغيرهاي سري زماني دي‌اكسيد كربن و متغيرهاي مقطعي سنجه‌هاي سيماي سرزمين استفاده شد.نتايج و بحث: نتايج حاصل از سنجه‌ها براي تمامي مناطق بررسي‌شده در فاصله زماني 1380 تا 1394 نشان مي‌دهد فشردگي در سطح سيماي تمامي شهرهاي استان گيلان غير از بندرانزلي نسبت به استان مازندران روند كاهشي در پيش داشته، اما براي استان مازندران در سه شهر رامسر، بهشهر و آمل افزايش فشردگي در سطح كلاس شهر مشاهده مي‌شود. بنابراين مي‌توان گفت كه شهرهاي استان مازندران فشرده‌تر از شهرهاي استان گيلان است. مطابق با نتايج به‌دست‌آمده، اين چهار متغير معرف فشردگي (ai، pladj،proxim ، cohesion)، همبستگي منفي را با انتشار ناشي از مجموع فراورده‌هاي نفتي بنزين و گازوئيل در سطح كلاس شهري نشان دادند. در ميان سنجه هاي مورد استفاده، سنجه cohesion، بالاترين همبستگي را به ترتيب ( 8/79 و 10/17) با دي‌اكسيد كربن ناشي از مصرف بنزين و گازوئيل نشان داد. بر اساس نتايج آناليز داده پانل به ازاي افزايش يك درصدي سنجه cohesion نزديك به نه درصد انتشار ناشي از مصرف بنزين كاهش مي‌يابد، در حالي كه افزايش يك درصدي سنجه cohesion سبب كاهش 10 درصدي انتشار ناشي از مصرف گازوئيل مي‌شود. به‌طور مثال، با توجه به اينكه ميزان انتشار ناشي از بنزين در سال 1394 براي شهر آمل معادل 133/36 تن در هر هكتار است و همچنين مطابق با نتايج به‌دست آمده از سنجه cohesion كه گوياي آن است كه اگر فشردگي شكل شهر يك درصد افزايش پيدا كند ميزان انتشار در آن 8/8 درصد كاهش خواهد يافت، اين ميزان درصد كاهش برابر 11/73 تن در هكتار است.نتيجه‌گيري: بر اين اساس در نظر گرفتن فرم شهري در برنامه‌ريزي آتي توسعه شهرهاي شمالي ايران براي شكل‌گيري شهرهاي كم‌كربن توصيه مي‌شود.
چكيده لاتين :
Introduction: Global warming is an absolute fact and an inevitable threat to life in the environment. Considering that urban areas are an important factor in the increase in CO2 gas emissions, the community needs to take action to reduce greenhouse gas emissions. Since the increase in the population is responsible for increasing the demand for housing and the rapid development of activity centres in the suburbs and the rapid growth of urban areas in Iran, we see the importance of fuel in sustainable development and the important and potential role of sustainable forms of urban development; the necessity of quantifying the relationship between the compactness of the urban form and CO2 emissions due to fossil fuel consumption is thus released.
Materials and methods: The present study is designed in two phases. In the first phase, the changes of 15 urban forms in Guilan and Mazandaran Provinces are investigated according to the compactness dimension using landscape metrics (AI, PLADJ, PROXIM, COHESSION). OLI and TM Landsat satellite imagery from the years 2001 and 2015 was used to provide the urban maps. Also, a supervised classification based on the maximum likelihood algorithm was used for image classification. Post classification comparison was used for detection of change. In the second phase, after calculation of CO2 emissions the panel data analysis was used to calculate the relationship between time series variables of CO2 emissions and cross-section variables of landscape metrics.
Results and discussion: The results of the landscape metrics show that, for all the urban forms studied during the period 1380-1394 (Persian calendar), the compactness in the class level in all urban areas of Guilan Province except for Bandar Anzali has shown a decreasing trend compared with Mazandaran Province, but an increasing trend of compactness was observed only in Ramsar, Behshahr and Amol in Mazandaran Province. Therefore, it can be said that the urban areas of Mazandaran Province are more compact than those of Guilan Province. According to the results, these four compactness variables (AI, PLADJ, PROXIM, COHESION) showed a negative correlation with CO2 emissions due to concentrations of gasoline and diesel oil at the urban class level. Among the metrics used, COHESIOM showed the highest correlations (8.79 and -10.17)) with carbon dioxide due to gasoline and diesel oil consumption, respectively. According to the results of the panel data analysis, the increase in the COHESION value of about one percent has caused CO2 emissions from gasoline to decrease by about nine percent, while a one percent increase in the COHESION value caused a 10% reduction in CO2 emissions from diesel oil. For example, if we consider that the amount of CO2 emissions from gasoline is 133.63 tons CO2 per hectare in Amol for 1394 and also, according to the results of the COHESION metrics which indicate that if the urban compactness increases by one percent CO2 emissions will be reduced by 8.8 percent, a reduction of 11.73 tons per hectare will occur.
