تحليل رويكردهاي تاريخ‌نگاري ابوريحان بيروني؛ با تاكيد بر رويكرد اجتماعي او

Analyzing Abu-Rayhan Birouni's historiographic approaches; by emphasize on his social approach

توانايي‌هاي ابوريحان در علوم طبيعي شخصيت تاريخ‌نگار او را تحت‌الشعاع قرار داده‌است. در ميان آثار متعدد وي، الآثار الباقيه و تحقيق ماللهند دو كتابي هستند كه با نگاهي نو به تاريخ نگاشته شده‌اند. از آنجا كه ابوريحان جزء معدود دانشمندان علوم تجربي است كه به تاريخ‌نگاري حرفه‌اي پرداخته، تحليل جنبه‌هاي گوناگون تاريخ‌نگاري وي ضروري مي‌نمايد. هدف اصلي در اين مقاله واكاوي رويكردهاي ابوريحان در نگارش تاريخ و بررسي چگونگي روش تاريخ‌نگاري او است. در اين بررسي، رويكردهاي اجتماعي‌، تبييني-انتقادي، و اعتقادي در تاريخ‌نگاري بيروني، با مطالعه و تحليل آثار وي، واكاوي شده‌است. ابوريحان، با دوري از سياست‌زدگي، جنبه‌هاي اجتماعي و فرهنگي تاريخ را به نمايش گذاشته‌است. او با عقلگرايي و تجربه‌محوري، تبيين و انتقاد را به تاريخ‌نگاري وارد كرده‌است.

Al-Birouni's abilities in natural sciences have also affected his historian character. Among his several works, Al-Athar Al-Bakiyah and Tahkik Ma Li-l-Hind are the two most important books written by new method of historiography. Since Birouni has been one of few scholars of experimental sciences who has seriously practiced historiography, analysis of various aspects of his historiography is necessary. So, the main aim of the present research is to survey Birouni's attitudes to historiography and to show characteristics of his method. In brief, analyzing and investigating Birouni's books, his social, critical-explanatory, and theological approaches to historiography have been studied. Birouni, away from politicizing, has represented the social and cultural aspects of history. In addition, he has introduced critique approach to historiography by his prominence attention to rationality and experience.