كليدواژه :
تابع قابليت اعتماد , توزيع آماري , تهران , روش بيزي , شاخص آلودگي هوا
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: آلودگي هوا در كلان‌شهر تهران يك مسئله محيط زيستي جدي است. اختصاص بهينه بودجه مربوط به مقابله با مشكلات آلودگي هوا در شرق (منطقه 4) و غرب (منطقه 22) شهر تهران، تعيين نسبت بهينه احداث فضاهاي سبز و درخت‌كاري در اين دو منطقه، تعيين نسبت اعمال محدوديت‌هاي ترافيكي بهينه در اين دو منطقه و مسائل مشابه، مسائلي هستند كه براي حل آنها بايد يك معيار بهينه آماري معرفي شود. متاسفانه تاكنون اين مساله بررسي نشده است و پژوهش درباره آن ضروري به‌نظر مي‌رسد. هدف اصلي اين پژوهش بررسي وجود تفاوت ميان آلودگي هواي شرق و غرب تهران و ارائه يك معيار براي پاسخ‌گويي به مسائل بالا است.مواد و روش‌ها: در اين پژوهش، يك رويكرد جديد آماري براي مقايسه آلودگي هواي شرق و غرب تهران ارائه شده كه ايرادات روش‌هاي مرسوم مانند آزمون تي و آزمون‌هاي ناپارامتري را برطرف كرده است. در اين روش، مقادير شاخص آلودگي هواي دو منطقه با يك توزيع آماري مناسب مدل‌بندي شده و سپس احتمال اين‌كه شرق تهران آلودگي هواي بيشتري از غرب تهران داشته باشد، با يك رويكرد بيزي مورد بررسي قرار گرفته است. مقدار اين احتمال، كه با نماد r نمايش داده مي‌شود، به‌عنوان معياري بهينه براي تخصيص امكانات مرتبط با آلودگي هوا ميان دو منطقه به‌كار رفته است.نتايج و بحث: داده‌هاي آلودگي هوا در شرق و غرب شهر تهران در زمستان 1394 بر حسب شاخص آلودگي هوا (aqi)1 گردآوري شده بود كه با استفاده از توزيع‌هاي با تابع مخاطره تواني مدل‌بندي شده است. ميانگين و انحراف معيار براي داده‌هاي آلودگي هواي شرق تهران به ترتيب برابر 76/70 و 37/74و همين مقادير براي غرب تهران به ترتيب برابر 72/14 و 34/166 به دست آمده است. اگرچه ميانگين نمونه‌اي شاخص آلودگي هوا در شرق تهران كمي بيشتر از غرب آن است، اما آزمون ناپارامتري منويتني نشان مي‌دهد كه اختلاف معني‌داري بين ميانگين آلودگي هواي اين دو منطقه وجود نداشته است. بازه باورمند بيزي 95 درصدي براي r برابر (0/594 و 0/436) و برآوردگر بيز r برابر 0/519 به دست آمده است. با توجه به نتايج به‌دست‌آمده، اگرچه تفاوت معني‌داري (در سطح اطمينان 95 درصد) ميان آلودگي هواي شرق و غرب تهران مشاهده نشد، ولي با احتمال 0/519 هواي شرق تهران آلوده‌تر از غرب آن بوده است. همچنين، اين مقدار احتمال همان مقدار بهينه‌اي است كه مي‌تواند براي تخصيص مناسب امكانات مرتبط با آلودگي هوا ميان دو منطقه به كار رود. يعني، براي داشتن وضعيت بهينه بايد 51/9 درصد امكانات مربوط به كنترل آلودگي هوا به شرق تهران و 48/1 درصد به غرب آن اختصاص يابد.نتيجه‌گيري: به نظر مي‌رسد تخصيص مناسب بودجه مناطق مختلف تهران به‌منظور كنترل آلودگي هواي تهران بتواند گامي براي حل اين مشكل باشد. روش آماري ارائه‌شده در اين پژوهش يك مقدار بهينه براي تخصيص بودجه به شرق و غرب تهران ارائه مي‌دهد. مسئولان مي‌توانند با استفاده از مقدار بهينه به‌دست‌آمده از اين روش سياست‌گذاري‌هاي مقتضي را براي توزيع مناسب بودجه و امكانات در شرق و غرب تهران انجام دهند. براي مثال، براي بيشينه كردن اثربخشي درخت‌كاري در تصفيه هوا، بهتر است ميزان درخت‌كاري در شرق تهران با اين نسبت بيشتر از غرب آن باشد. همچنين، پيشنهاد مي‌شود كه محدوديت‌هاي ترافيكي اعمالي در شرق تهران با اين نسبت بيشتر از غرب آن باشد.
چكيده لاتين :
Introduction: Air pollution in the metropolis of Tehran is a serious environmental issue. Assigning an optimal budget to deal with air pollution problems in the East (no.4) and West (no.22) regions of Tehran, determining the optimal proportion of green spaces and determining the ratio of applying optimal traffic constraints in these two regions, and addressing similar problems, are all necessary and require a statistical optimization scale for resolving them. Unfortunately, so far, no study has been done in this regard, and research on this issue is needed. The main purpose of this research is to investigate the difference between the air pollution in East and West of Tehran and provide a benchmark for responding to the above issues.
Materials and methods: A new statistical approach has been proposed in this study for comparing air pollution in the East and West of Tehran, which eliminates the problems associated with conventional methods such as the t-test and nonparametric tests. In this method, the air pollution index values of the two regions have been modelled using a suitable statistical distribution and, then, the probability that air pollution in the East of Tehran would be more than in the western part of it would be reached through a Bayesian method. The value of this probability, called R, has been used as an optimal scale for allocating air pollution-related assets between the two regions.
Results and discussion: Air pollution data was collected in the east and west of Tehran in the winter of 2016 in terms of air quality index (AQI) and was modelled using distributions with a power hazard function. The mean and standard deviations for air pollution data in the East of Tehran have been obtained as 76.70 and 37.074, respectively, and the corresponding statistics for the West of Tehran were 72.14 and 34.166, respectively. Although, the sample mean of AQI in the East of Tehran is a little greater than in the West, the nonparametric Mann-Whitney test shows that there is no significant difference between air quality of these two regions. The 95% Bayesian confidence interval of R has been obtained (0.594 and 0.436) and a Bayes estimate of R has been obtained at 0.519. According to the results, although there is no significant difference (at a confidence level of 95%) between the air pollution in the eastern and the western parts of the city, with a probability 0.519, the air in the East of Tehran was more polluted than the West. Also, this probability value is an optimal scale which can be applied to the appropriate allocation of facilities related to air pollution between the two regions. That is, 51.9% of facilities related to air pollution should be allocated to the East of Tehran and 48.1% should be allocated to its western part.
Conclusion: It seems that the proper allocation of funds from different regions of Tehran to control Tehran's air pollution can be a step towards solving this problem. The statistical method presented in this study provides an optimal amount for allocating funds to the East and West of Tehran. Officials can use the optimal amount based on this method to create appropriate policies for the proper distribution of funds and facilities in East and West Tehran. For example, to maximize the effectiveness of tree-planting in air purification, with this proportion it is better to plant trees in the eastern part of the city more than in the western part. Also, it is suggested that traffic constraints in eastern Tehran should be greater than in the western part of it.
