وجود پيشين انسان در مدرسه كلامي ري

مسئله وجود پيشين انسان، يعني حضور انسان در عوالمي پيش از اين عالم، از جمله مسائل كلامي كليدي در تاريخ عقايد اماميه است كه هر گونه موضع مثبت يا منفي در قبال آن، عملاً سمت‌وسوي بخش اعظم ديگر مباحث كلامي را تعيين مي‌كند. عالمان امامي در مدارس كلامي متوالي مواضع متفاوت و متضادي را درباره اين مسئله برگزيده‌اند و موافق موضع خود و عليه موضع مقابل استدلال كرده‌اند. يكي از مدارس مهم كلامي، مدرسه ري در قرن ششم است. اين مقاله با بررسي آثار برجاي‌مانده از عالمان اين مدرسه نشان مي‌دهد كه اكثر يا كثيري از عالمان مدرسه ري به پيروي از مدرسه بغداد، منكر وجود پيشين انسان در عالم ذر بوده‌اند. اين مقاله همچنين نشان مي‌دهد روايات خلقت نوري اهل‌بيت: در مدرسه ري افزايش كيفي داشته است و در آثار برخي از عالمان اين مدرسه رواياتي درباره اين مسئله درج شده‌اند كه مضامين عالي آنها در روايات دو مدرسه پيشين، قم و بغداد، سابقه ندارد. از آنجا كه آثار عالمان ري متضمن هيچ‌گونه تصريحي به انكار خلقت نوري اهل‌بيت: نيست و تصريحات ايشان صرفاً معطوف به انكار عالم ذر است، اين مقاله نتيجه مي‌گيرد كه همه عالمان ري يا دست‌كم كساني‌ كه اهتمام ويژه‌اي به گردآوري روايات فضايل اهل‌بيت: داشته‌اند، مضمون اين احاديث را پذيرفته بودند يا دست‌كم برخلاف بغداديان از تصريح به تأويل آنها اجتناب مي‌كردند.