پديد آورندگان :
زرنديان، اردوان سازمان حفاظت محيط زيست - پژوهشكده محيط زيست و توسعه پايدار - گروه ارزيابي و مخاطرات محيط زيست , موسي زاده، رويا سازمان حفاظت محيط زيست - پژوهشكده محيط زيست و توسعه پايدار - گروه اقتصاد محيط زيست , بادام فيروز، جليل سازمان حفاظت محيط زيست - پژوهشكده محيط زيست و توسعه پايدار - گروه اقتصاد محيط زيست , رحمتي، عليرضا سازمان حفاظت محيط زيست - پژوهشكده محيط زيست و توسعه پايدار - گروه ارزيابي و مخاطرات محيط زيست
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: تغييرات در پوشش/كاربري زمين با عوامل اقتصادي-اجتماعي و فيزيكي-محيطي متعددي در ارتباط است. با توجه به تعدد و تنوع متغيرهاي دخيل و همچنين گوناگوني محركه‌هايي كه موجب بروز تغييرات پوشش/كاربري زمين مي‌شوند، پيش‌بيني شرايط آتي آن، پيچيده و با عدم‌قطعيت‌هاي زيادي مواجه است. اين در حالي است كه برنامه‌ريزان محيط زيست و توسعه، بايد به‌طور شفافي در نظر بگيرند كه چگونه تصميمات امروزشان ممكن است به آينده سرزمين شكل بدهد. ازاين‌رو، در فرايند سياست‌گذاري و طرح‌ريزي، همواره اين سوال مطرح است كه چگونه مي‌توان تغييرات پوشش/كاربري زمين را در زمان آينده پيش‌بيني كرد؟ در سال‌هاي اخير با پيشرفت‌هاي حاصل‌شده در دانش سنجش از دور و توليد داده‌هاي فضايي توليدشده از تصاوير ماهواره‌اي و استفاده از اين داده‌ها در فرايندهاي در حال تكامل مدل‌سازي، امكان شبيه‌سازي نظام‌هاي پيچيده طبيعي و ساده‌سازي آنها با تاكيد بر متغيرهاي مهم‌تر، فراهم شده است.مواد و روش‌ها: در اين پژوهش با انتخاب يك سيماي سرزميني پايلوت از منطقه رويشي هيركاني در استان مازندران، ضمن بررسي روند گذشته تا حال تغييرات پوشش/كاربري در دوره زماني 95-1363، شرايط آينده سيماي سرزمين در افق زماني 1427 بر اساس روش مدل‌سازي سناريويي با استفاده از مدل نرم‌افزاري(invest) پيش‌بيني و تحليل شد. براي انجام فرايند مدل‌سازي در اين تحقيق دو سناريوي محتمل آتي با عنوان‌هاي «ادامه روند موجود» به مفهوم عدم دخالت مديريتي و تداوم تغييرات جاري پوشش/كاربري تا افق آتي موردنظر و «توسعه متوازن» به مفهوم مداخله دولت از طريق حفاظت و احياء پوشش جنگلي همراه با اجراي برنامه كنترلي توسعه سكونتگاه‌هاي انساني براي متوقف كردن روند جاري تغييرات پوشش/كاربري تعريف شد و سپس با تهيه داده‌هاي ورودي موردنياز مدل، شرايط آينده سيماي سرزمين تحت هر يك از دو سناريوي مذكور شبيه‌سازي و مقايسه شد.نتايج و بحث: نتايج نشان داد كه در صورت تحقق سناريوي ادامه وضع موجود، تغييرات شديدي در ساختار سيماي سرزمين مورد بررسي روي خواهد داد كه درمجموع به اتلاف چشمگير پوشش طبيعي جنگل و از بين رفتن زمين‌هاي زراعي و جايگزيني آنها با بافت سكونتگاهي منجر خواهد شد. برعكس، سناريوي توسعه متوازن، نشان داد كه چگونه مديريت زمين از طريق اجراي سياست‌هاي حفاظت و احياء جنگل و تعديل تبديل زمين براي توسعه سكونتگاه‌ها مي‌تواند به يك راهبرد بردبرد براي توسعه متعادل آن مبدل شود. در اين صورت، اجراي همزمان سياست‌هاي احياء جنگل و توسعه كنترل‌شده سكونتگاه‌ها، علاوه بر حفظ يكپارچگي ساختاري سيماي سرزمين مورد بررسي، شرايط را براي ارتقا شرايط فعلي پوشش جنگلي نيز مهيا كرد. در اين پژوهش همچنين مدل سناريوسازي (invest) با برخي از مدل‌هاي ديگر كه براي شبيه‌سازي پوشش/كاربري مورد استفاده قرار گرفته‌اند، مقايسه شد و مزيت ها و محدوديت‌هاي آن مورد بحث قرار گرفت.نتيجه‌گيري: شبيه‌سازي سناريويي با روشي كه در اين پژوهش معرفي شد، مي‌تواند در بررسي‌هاي گوناگون ازجمله انواع ارزيابي‌هاي محيط زيستي، ارزش‌گذاري اقتصادي و نظاير آن به كار گرفته شود تا نتيجه پيش‌بيني‌هاي آتي را دقيق‌تر كند. ضمن آنكه اين نوع مدل‌سازي مي‌تواند راهنمايي براي برنامه‌ريزان و تصميم‌گيران توسعه، محيط زيست و برنامه‌ريزي كاربري زمين باشد تا برنامه‌ريزي‌هاي آتي مبتني برفرض‌هاي منطقي و با عدم قطعيت كمتري انجام پذيرد.
چكيده لاتين :
Introduction: Changes in land use and/or land cover (LULC) are associated with many socio-economic and physical environmental factors. Due to the multiplicity and diversity of variables involved and drivers that cause changes, the prediction of future conditions of LULC patterns is complex and faces many uncertainties. Meanwhile, environmental and development planners need to consider clearly how their current decisions may shape the future structure of the landscape. Therefore, in the policy-making and planning process, there is always the question of how to predict future LULC changes. In recent years, thanks to advances in remote sensing knowledge and spatial data generated from satellite imagery as well as evolving modelling tools, it has been possible to simulate complex natural systems and simplify them with a specific emphasis on more important variables depending on the issues being investigated.
Materials and methods: With this in mind, the present study was conducted in a pilot forested landscape of the Hycanian vegetative region located in Mazandaran Province in northern Iran to detect the changing trends of LULC over the period of 1984-2016 as well as to project and analyze the plausible future shape of the landscape by the year 2040 using InVest scenario-generator software model (Sharp, 2014). To conduct this modelling process, two plausible future scenarios were defined entitled Business As Usual (BAU), which reflected the continuation of current LULC changes with no management intervention, and Balanced Development (BD) involving governmental intervention to prevent current changes through conservation and restoring forest cover along with an adjusted developmental policy for human settlements. Then, the input data required to run the model was provided and the future landscapes under both scenarios were simulated and compared. Results and discussion: The results showed that, under the BAU scenario, there will be dramatic changes in the landscape structure which will lead to a significant loss in the natural forest cover, destruction of farmlands and its replacement with human settlements. Conversely, the BD scenario showed how land management through forest conservation and restoration policies, simultaneously with adjusted land conversion for settlement construction, can be transformed into a win-win strategy for a balanced development strategy. Also, in this study, the InVEST scenario generator model was compared with some other models (Azinmehr et al., 2013; Blainski et al., 2017; Eskandari, 2014; Han et al., 2015; Samie et al., 2017) used to simulate LULC, and its advantages and limitations were discussed.
Conclusion: Finally, the scenario simulation with the method introduced here can be used in different studies (including various environmental assessments, economic valuations, etc.) to make the predictions more accurate. Moreover, this kind of modelling can make insight for planners and decision makers in the fields of development, conservation and land use planning, so that future plans are based on logical assumptions with less uncertainty.
