پديد آورندگان :
احمديان، شادي دانشگاه اردكان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي و كويرشناسي - گروه علوم و مهندسي محيط زيست , مروتي، مريم دانشگاه اردكان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي و كويرشناسي - گروه علوم و مهندسي محيط زيست , رباطي، مريم دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران - دانشكده منابع طبيعي و محيط زيست - گروه تخصصي علوم و مهندسي محيط زيست , صادقي نيا، مجيد دانشگاه اردكان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي و كويرشناسي - گروه مرتع و آبخيزداري
كليدواژه :
پرسش‌نامه , كيفيت محيط زيست شهري , تحليل عاملي , تكنيك دلفي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: نگراني‌هايي از مناسب نبودن كيفيت محيط زيست در اغلب شهرهاي ايران وجود دارد. مشكلات زيست‌محيطي يكي از اساسي‌ترين مسائل شهرهاي امروزي و حاصل تعارض و تقابل آنها با محيط طبيعي است. محيط زيست شهري شامل سه زير‌سيستم محيط طبيعي، محيط اجتماعي–اقتصادي و ساختار انسان‌ساخت است. كيفيت زندگي شهرها يكي از عناصر اصلي توسعه شهري دانسته مي‌شود در نتيجه ارزيابي كيفيت محيط زيست شهري امروزه اهميت بسيار زيادي در برنامه‌ريزي‌هاي توسعه شهري پيدا كرده است. به‌طوركلي كيفيت زندگي معياري براي برآورده شدن نيازهاي شهروندان جامعه در برخورداري از امكانات و خدمات اجتماعي، اقتصادي، زيست‌محيطي و همچنين دسترسي به تسهيلات شهري مثل بيمارستان، پارك و ... است. اين پژوهش تلاش دارد تا شاخص‌هاي زيست‌محيطي شهر كرمانشاه را به كمك پرسش‌نامه، تكنيك دلفي و تحليل عاملي، شناسايي و رتبه‌بندي كند.مواد و روش‌ها: اين تحقيق به لحاظ ماهيت و اهداف از نوع توصيفي-تحليلي و از منظر جمع‌آوري داده‌ها و اطلاعات به‌صورت اسنادي و پيمايشي خواهد بود. جامعه آماري تحقيق متخصصان رشته محيط زيست هستند كه بر اساس نظر آنها و شرايط زيست‌محيطي استان شاخص‌ها با تكنيك دلفي و به كمك پرسش‌نامه استخراج شدند. يكي از روش‌هاي كسب دانش گروهي استفاده از تكنيك دلفي است. اعضاي تشكيل‌دهنده پنل دلفي بين 15-10 نفر است كه در دو يا سه دور بر اساس توافق اعضا پرسش‌نامه توزيع مي‌شود. با اتفاق نظر اعضاي پنل دلفي پرشس‌نامه‌ها در سه دور توزيع شدند كه در هر دور بعضي از شاخص‌ها از مجموع سوالات حذف شدند و عامل‌هايي كه در هر دور بيشترين امتياز را كسب كردند براي دور بعدي انتخاب شدند. به‌منظور ارزيابي و تجزيهوتحليل داده‌هاي حاصل از پرسش‌نامه براي تعيين شاخص‌هاي اصلي از روش تحليل عاملي در نرم‌افزار spss استفاده خواهد شد. نتايج و بحث: طبق نتايج به‌دست‌آمده از تحليل پرسش‌نامه‌ها در سه دور از بين 51 شاخص اوليه استخراج‌شده از موسسات معتبر بين‌المللي و شاخص‌هاي داخلي ايران و بومي‌سازي اين شاخص‌ها براي شهر كرمانشاه 15 شاخص به‌عنوان شاخص‌هاي نهايي انتخاب شدند. پس از تجزيهوتحليل داده‌ها با روش تحليل عاملي در نرم‌افزار spss نتايج نشان داد كه از بين 15 عامل نهايي 6 عامل تراكم ايستگاه پايش آلودگي هوا، سطح تصفيه فاضلاب، بلاياي طبيعي، نسبت ساختمان‌هاي بادوام به كل ساختمان‌ها، حجم زباله توليدي و تراكم انواع فضاي سبز داراي مقادير ويژه بالاي يك بودند به‌عنوان عامل‌هاي اصلي انتخاب شدند كه مجموعا 82/336 واريانس جامعه را به خود اختصاص داده‌اند كه عامل تراكم ايستگاه پايش آلودگي هوا به‌عنوان عامل اول با 31/046 بيشترين واريانس را به خود اختصاص داده است.نتيجه‌گيري: تعيين شاخص‌ها به‌منظور ارزيابي كيفيت وضعيت محيط زيست شهري، مهمترين و اولين گام در راستاي تعيين كيفيت محيط زيست شهري به حساب مي‌آيد. اين تحقيق علاوه بر بررسي وضعيت محيط زيست شهري كلان‌شهر كرمانشاه، به دنبال ايجاد بستري مناسب براي ارائه راهبردهايي براي پايدار‌سازي شهري با نگرش‌هاي زيست‌محيطي به‌منظور ايجاد تحول در شرايط محيط زيستي شهر كرمانشاه است. از بين 6 عامل نهايي 4 عامل مربوط به بعد فيزيكي–شيميايي هستند كه نشان از حساسيت بالاي اين محيط و لزوم توجه بالاي مسئولان به اين بخش براي بالا بردن كيفيت محيط زيست شهري است.
چكيده لاتين :
Introduction: Concerns about the inadequacy of environmental quality exist in most cities of Iran. Environmental problems represent one of the most important issues in modern urban areas, alongside their conflicts with the natural environment. The urban environment comprises the three sub-systems of natural environment, socio-economic environment, and human structure. Moreover, quality of life in cities is one of the main elements in urban development. As a consequence, Urban Environment Quality Assessment has been of great importance in urban development planning. Generally, quality of life is an important criterion for meeting the needs of urban citizens and for enabling social and economic services for them as well as ensuring access to such urban amenities as hospitals, parks, etc. This research study aimed to identify and rank the environmental indicators in Kermanshah city though use of a questionnaire, the Delphi technique and factor analysis.
Materials and methods: This research was descriptive-analytical in terms of its character and objectives, and fro the perspective of data and information collection in a documentary and survey manner. The statistical population of the study comprised environmental experts identifies according to their environmental conditions and the indicators were extracted using the Delphi technique, as a knowledge-gathering method, and questionnaires. The members of the Delphi panel comprised between 10-15 people distributed over two or three rounds based on the agreement of the members of the questionnaire group. With the consent of the members of the Delphi panel, three rounds of questionnaires were distributed and, in each round, some of the indices were eliminated from the total of the questions and the factors that scored highest in each round were selected for the next one. In order to evaluate and analyse the questionnaire data and determine the main factors, a factor analysis method was used in SPSS software. Factor analysis is a method for reducing a large number of quantitative variables into a small number of underlying assumed variables, known as agents, and its main purpose is to reduce the volume of data and to determine the most important variables in the formation of a particular phenomenon.
Results and discussion: According to the results of the analysis of questionnaires in three rounds of 51 primary indicators extracted from internationally accredited institutions and indices of Iran, and the localization of these indicators for Kermanshah, 15 indicators were selected as final indicators. After analysing the data using the factor analysis method in SPSS software, the results showed that among the 15 final factors, the six following factors relating to air pollution monitoring station density, wastewater treatment, natural disasters, ratio of durable buildings to total buildings, the volume of produced waste, and the density of green spaces were of a high magnitude of one and were selected as the main factors that gave a total of 82.336 variance among the community. The factor of air pollution monitoring station density was allocated as the first factor with the highest variance at 31.046.
Conclusion: Thus, it can be concluded that the determination of indicators for assessing the quality of urban environmental conditions is considered as the most important and is the first step in determining the quality of any given urban environment. In addition to studying and studying the urban environment of Kermanshah, this research provides an appropriate basis for developing strategies for urban sustainability with environmental attitudes in order for environmental conditions of Kermanshah to evolve. Of the six final factors, there are four physical-chemical factors that indicate the high sensitivity of this environment and the need for high level officials to increase the quality of this urban environment.
