تاثير مذهب بر اختلاف‌هاي سياسي و فرهنگي دودمان‌هاي محلي گيلان

The influence of religion on the political and cultural conflicts of dynasties of Gilan

با به قدرت رسيدن كيائيان در شرق گيلان و تأكيد آنان بر ترويج و گسترش تشيع زيدي، عرصۀ فعاليت‌هاي فكري براي پيروان ساير نحله‌ها و مذاهب بسيار تنگ شد. كيائيان در قبال مخالفاني كه بخشي از فرهنگ ديني گيلان بودند، رويۀ مماشات و تساهل در پيش نگرفتند؛ به‌گونه‌اي‌كه طي دوران دويست‌سالۀ حكومتشان، پيروان آيين‌هاي اسلامي و غيرآن در گيلان، سركوب يا از آن اخراج شدند. اصرار بر تشيع زيدي و انتخاب اين مذهب به‌عنوان تنها مذهب مردم گيلان از سوي حاكمان بيه‌پيش و از‌سوي‌ديگر، تعصب حاكمان تالش و بيه‌پس بر تسنن، بسترساز جنگ‌هاي خونيني در تاريخ ميانۀ گيلان تا پيش از صفويه شد. ماحصل اين نبردها فرسودگي نظام اجتماعي و اقتصادي گيلان و تصرف آسان اين سرزمين توسط شاه‌عباس صفوي در 1000ق بود. پرسش اصلي پژوهش حاضر اين است كه دغدغه‌هاي ديني و مذهبي حاكمان محلي گيلان تا چه ميزان بر اختلاف‌هاي سياسي و فرهنگي آنان تأثير گذار بوده‌است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه ريشۀ بسياري از مناقشات سرزميني دودمان‌هاي محلي گيلان و تالش، اختلاف‌هايي مذهبي بوده‌است كه بسترساز جنگ‌هاي مداوم در اين سرزمين شده‌است. پژوهش حاضر با تكيه بر رويكرد تاريخي و به‌شيوۀ مطالعۀ توصيفي-تحليلي صورت گرفته‌است.

By the emergence of Karkiya dynasty in eastern Gilan and their emphasis on Zaydi Shiite religion, the intellectual activities of followers of other religions and sects became so restricted. Rulers of this dynasty did not take an appeasing and tolerating approach toward opponents who were parts of the religious culture of Gilan, so that followers of other religions and sects were fired from Gilan or left the land during 200-year rule of Karkiyas. Kiyais’ insistence on Zaydi Shia in the BiyahPish region and, on the other hand, the bigotry of Sunni rulers of BiyahPas caused bloody wars at the middle ages of Gilan until the Safavid period. The result of these battles was the burnout of the social and economic system of Gilan and the easy seizure of this land by Shah Abbas Safavi in 1000 AH. The findings of this research show that the root of most of the territorial conflicts of the local dynasties of Gilan and Talesh was the religious disputes. This study is based on a historical approach and a descriptive-analytic study method.