پديد آورندگان :
احمدي، زينب دانشگاه سمنان - دانشكده كويرشناسي - گروه جنگلداري مناطق خشك , كرتولي نژاد، داو دانشگاه سمنان - دانشكده كويرشناسي - گروه جنگلداري مناطق خشك , ملاشاهي، مريم دانشگاه سمنان - دانشكده كويرشناسي - گروه جنگلداري مناطق خشك , شايان مهر، معصومه دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري - دانشكده علوم زراعي - گروه گياه پزشكي
كليدواژه :
آتش سوزي , توده فون خاك , جنگل هاي هيركاني , سطح هاي تغذيه اي , تنوع زيستي , خرده ريزخواران
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: تنوع و فراواني فون خاك‌هاي جنگلي، نقش مهمي در چرخه عنصر هاي غذايي دارد و عامل هاي زيان بار ازجمله آتش‌سوزي، سبب برهم خوردن تعادل اين جامعه ها مي شود. در تحقيق حاضر به تاثير آتش‌سوزي بر تنوع، غنا و زيست‌توده زنده فون خاك پرداخته شده است. مواد و روش‌ها: اين تحقيق در پارسل هاي 20 و 21 سري 11 حوزه آبخيز 48، اداره كل منبع هاي طبيعي و آبخيزداري نوشهر انجام شد. تعداد 10 پلات 30×30 سانتي متري با عمق 30 سانتي متر در هر يك از دو تيمار جنگل آتش‌سوزي شده و جنگل شاهد (مجموعاً 20 پلات) به‌صورت تصادفي و به روش دستي نمونه برداري شد. خاك داخل پلات ها از محدوده گودال به داخل ظرفي تشت مانند تخليه شده و پس از جداسازي ماكروفون‌ها در داخل كيسه هاي پلاستيكي قرار گرفته و براي شناسايي و اندازه‌گيري زيست‌توده به آزمايشگاه انتقال داده شد. سپس وزن هر يك از اين موجود ها، با ترازوي ديجيتال (دقت 0.0001 گرم)، اندازه گيري و سپس در سطح راسته و خانواده شناسايي شدند. براي محاسبه شاخص هاي غلبه، تنوع زيستي و غناي فون خاك، از نرم‌افزار past و براي انجام تجزيه هاي آماري، از آزمون تي غير جفتي در محيط نرم افزار spss استفاده گرديد. نتايج و بحث: از كل ماكروفون‌هاي شناسايي‌شده بيشترين فراواني مربوط به كرم خاكي بوده است و تمام گونه ها به‌جز سوسك‌هاي راسته سخت بالپوشان و مورچه‌ها در منطقه شاهد بيشتر از آتش‌سوزي شده است. زيست‌توده كلي سطح هاي تغذيه اي تفاوت معني‌داري در بين دو تيمار آتش‌سوزي نشان نداد؛ اين در حالي است كه ميزان آن در منطقه آتش‌سوزي شده 2.35 و در شاهد 1.70 گرم بر متر مربع بود. از بين خرده ريزخواران زيست‌توده، كرم خاكي و سخت بالپوشان افزايش و هزارپايان، خرخاكي‌ها و ديپلورا در منطقه آتش‌سوزي شده نسبت به منطقه شاهد كاهش يافتند. نتيجه‌گيري: نتايج اين تحقيق نشان داد كه با گذشت 5 سال پس از آتش‌سوزي، به‌جز شاخص يكنواختي و غلبه گونه‌اي، ديگر شاخص ها اختلاف معني داري را بين جنگل شاهد با آتش سوزي شده نشان ندادند. اين مطلب نشان دهنده بازگشت جنگل به حالت اوليه و بازسازي جامعه هاي فون خاك به زمان قبل از آتش‌سوزي مي‌باشد. از سوي ديگر، مقايسه جمعيت فون خاك در سطح هاي تغذيه اي نيز نشان داد كه موجود هاي خرده ريزخوار در منطقه آتش‌سوزي شده نسبت به ديگر گروه‌ها بيشترين آسيب و كاهش جمعيت را در اثر آتش‌سوزي داشته است.
چكيده لاتين :
Introduction: The diversity and abundance of soil fauna in the forest have an important role in nutrient cycle, and destructive factors (e.g., fire) would cause a disturbance in the balance of soil communities. In the current study, the effect of fire on biodiversity, richness, abundance, fresh biomass and trophic levels of soil-dwelling invertebrates in Galandroud forest were investigated and discussed.
Material and methods: This research was conducted in districts 20 and 21 of series 11 from watershed 48 of Natural Resources and Watershed Management Department of Nowshahr. Ten 30×30 cm quadrates with 30 cm depth were randomly placed in both fired and control forests (20 quadrates in total) across two distinct using hand-sorting methods. The soils were collected into a pan, and transferred to the laboratory for identification and measuring the fresh biomass after separating the fauna into plastic bags. Then, the fresh biomass of soil animals was separately measured using a digital balance (with an accuracy of 0.0001 g) and then identified at family and order levels. The PAST software was used to calculate the dominance, biodiversity and richness indices of the soil fauna. Statistical comparisons were done with independent sample t-test using SPSS software. Moreover, the trophic levels of the soil fauna were determined and the abundance and biomass of each five main trophic groups were investigated within two fired and control forests.
Results and discussion: Among the identified macrofauna, the earthworms were the most abundant. The abundance of almost all species was more in the control forests rather than the fire-burned ones, except for coleopteran beetles and the ants. The total biomass of trophic levels did not show any significant difference between the two forests, while it’s amount in the burned and control forests was 2.35 and 1.70 g.m-2, respectively. Among detritivore biomass, the biomass of earthworms and coleopteran beetles increased, while it decreased for millipedes, slaters, and Diplura in the burned forests compared to the control. According to the similar studies that have been done so far, most faunal assemblages have shown a negative response to the fire in the short term, and then their populations revived or even increased compared to the control area.
Conclusion: The results revealed that almost all indices did not show a significant difference between fired and control forests after 5 years, with an exception for evenness and dominance. These findings reflect the restoration of the forest and soil fauna communities and return to the conditions before the fire. However, comparison of the faunal population at trophic levels showed that detritivores in the burned forests experienced the most reduction among all groups and damaged the most from the fire.
