پديد آورندگان :
مباركي، اصغر سازمان حفاظت محيط زيست - اداره كل حفاظت و مديريت شكار و صيد - بخش محيط زيست طبيعي , عرفاني، مليحه دانشگاه زابل - دانشكده منابع طبيعي - گروه محيط زيست , آبتين، الهام اداره كل حفاظت محيط زيست استان سيستان و بلوچستان - بخش محيط زيست طبيعي , عطايي، فرهاد دانشكده محيط زيست كرج
كليدواژه :
متغيرهاي محيط زيستي , ناحيه مكران , مدل سازي , تمساح مردابي , احتمال مطلوبيت
چكيده فارسي :
سابقه و هدف:تمساح مردابي يكي از گونه‌هاي آسيب‌پذير در رده‌بندي اخير iucn است كه در اكثر گستره پراكنش آن به دليل تهديدهاي انساني با كاهش جمعيت و حذف جمعيت‌هاي محلي رو‌به‌رو شده است. امروزه توجه به مدل‌سازي پيش‌بيني توزيع گونه در مطالعات زيست‌شناسي حفاظت و بوم‌شناختي رو به افزايش است، با اين حال تا كنون براي اين گونه چنين مطالعاتي در ايران صورت نگرفته است، بنابراين اين مطالعه با هدف بررسي مطلوبيت زيستگاه تمساح انجام شد.مواد و روش‌ها:حوزه‌هاي آبخيز رودخانه‌هاي سرباز و كاجو در منطقه مكران غربي‌ترين بخش حوزه پراكنش تمساح مردابي است كه در جنوب استان سيستان و بلوچستان واقع است. مدل‌سازي مطلوبيت زيستگاه تمساح مردابي در اين منطقه به روش حداكثر بي‌نظمي انجام شد. فاكتورهاي محيط زيستي شامل ارتفاع، شاخص پوشش‌گياهي ndvi، دما، بارندگي، فاصله از سكونتگاه‌هاي شهري، سكونتگاه‌هاي روستايي، جاده و رودخانه‌ها بود. براي حذف متغيرهاي با همبستگي بالا (70/0<) از آزمون همبستگي پيرسون استفاده شد و با استفاده از شاخص moran (levine, 2004) از نبود وجود همبستگي مكاني ميان داده‌هاي حضور گونه اطمينان حاصل شد. حساسيت‌سنجي و بررسي اهميت نسبي هر يك از متغيرها با كمك درصد سهم مشاركت و اهميت هر متغير، منحني‌هاي پاسخ متغيرها به روش جك‌نايف محاسبه شد. حد آستانه براي طبقه‌بندي منطقه هاي مطلوب بر اساس ميزان آموزش بيشترين حساسيت به‌علاوه ويژگي (mtss) و آموزش برابر حساسيت و ويژگي (etss) انجام شد.نتايج و بحث:ميزان مربوط به سطح زيرمنحني roc بيشتر از 0.80 بود كه كارايي عالي مدل را نشان مي‌دهد. بر اساس درصد سهم مشاركت، اهميت نسبي و نتيجه آزمون جك نايف، مهم‌ترين متغيرهاي زيستگاهي، فاصله از رودخانه، دما و ارتفاع از سطح دريا شناسائي شدند. ميزان آستانه‌اي etss و mtss به ترتيب 0.18 و 0.52 به‌دست آمد كه بر اساس اين آستانه‌ها نقشه مطلوبيت زيستگاه به دو طبقه مطلوب و نامطلوب طبقه‌بندي و به ترتيب مساحت منطقه مطلوب 1629 و 312 كيلومتر مربع برآورد شد. مقايسه آستانه‌هاي مورد نظر در طبقه‌بندي نشان داد كه mtss از درستي بالاتري برخوردار است. با توجه به اينكه بخش عمده منطقه مطلوب زيستگاهي خارج از منطقه حفاظت شده گاندو قرار دارد، به عنوان پيشنهاد مديريتي براي حفاظت اين گونه اصلاح مرز و افزايش محدوده ي منطقه حفاظت شده مطرح مي‌شود. بررسي اثرهاي سدها بر مطلوبيت زيستگاه تمساح نشان داد كه سدها سبب افزايش مطلوبيت زيستگاه شده‌اند، ولي بايد توجه داشت كه اگر چه احداث سدها موجب تامين زيستگاه و منبعهاي غذايي شده و از اين رو داراي كاركرد‌هاي مثبت هستند ولي تاثيرپذيري هاي منفي مانند از بين‌رفتن و كاهش محل‌هاي مناسب تخم‌گذاري و كاهش ميزان موفقيت توليدمثل گونه را نيز موجب مي‌شوند. همچنين تكه‌تكه بودن لكه‌هاي مطلوب زيستگاه به‌دست‌آمده در اين تحقيق و وجود رفتار مهاجرت در اين گونه نشان داد كه راهروهاي ارتباطي را نيز بايد مورد توجه قرار داد و برنامه‌هاي حفاظتي براي آن‌ها نيز درنظرگرفت.نتيجه‌گيري: از آنجائي كه فاصله از رودخانه به عنوان مهم‌ترين عامل تعيين‌كننده مطلوبيت زيستگاه تمساح، تحت تاثير نوسانان هاي شرايط اقليمي و وجود آب قرار دارد، تضاد بين اين گونه با بوميان (آب و غذا) و همين طور رفتار مهاجرت گونه از طريق كريدورهاي ارتباطي بين لكه‌هاي زيستگاهي جدا از هم ادامه خواهد داشت كه در فصل هاي گرم سال و شرايط خشكسالي شديدتر نيز خواهد شد. بنابراين علاوه بر تجديد نظر در وسعت منطقه حفاظتي و نگهداري راهروهاي ارتباطي بين زيستگاه‌ها، افزايش پايش گونه، آموزش و همكاري جوامع بومي و محلي در امر حفاظت ضروري خواهد بود.
چكيده لاتين :
Introduction: The mugger crocodile is one of the most vulnerable species in the recent IUCN Red list classification. Most of the populations of the species are in decline and extirpation due to the threats caused by human activities. Nowadays, species distribution modeling plays an essential role in their conservational biology and ecological studies. However, considering the lack of such data on the mugger crocodile in Iran, this study was conducted to evaluate the suitability of the crocodile habitats in the country.
Material and methods: The watersheds of the Sarbaz and Kaju rivers in the Makran area are the westernmost part of the distribution range of the mugger crocodile, located in the southern part of Sistan and Baluchestan Province. Modeling the suitability of the crocodile habitats in this area was conducted using maximum entropy. The environmental variables of elevation, Normalized Difference Vegetation Index (NDVI), temperature, rainfall, and the distance from urban and rural settlements, roads, and rivers were included in the study. To eliminate high correlation variables (<0.70), Pearson correlation test was used. By using Moran’s I, the lack of spatial autocorrelation between the presence data of the species was assured. Sensitivity and evaluation of the relative importance of each variable were done by the percent contribution and permutation importance of each variable. Also, the response curves of the variables and the jackknife test were calculated. Maximum training sensitivity plus specificity (MTSS) and equal training sensitivity and specificity (ETSS) were used as thresholds to classify the suitable regions.
Results and discussion: The amount of AUC was more than 0.8, indicating excellent performance of the model. Based on the percent of contribution and permutation importance of each variable and the results of the jackknife test, the distance from the rivers, temperature and elevation were the most important variables. The threshold values of ETSS and MTSS were 0.52 and 0.18, respectively. According to the thresholds, the suitability of the habitat was classified into two suitable and unsuitable classes with an area of 312 and 1629 km2, respectively. Comparison of the thresholds in classification showed that ETSS is more accurate. Considering that the major part of the suitable habitats is located outside of the Gandou Protected Area, revision of the borders of the protected area is proposed as a suggestion for management for the conservation of this species. The study of the effect of dams on the crocodile habitat suitability in the area showed that dams increased the habitat suitability, but their negative impacts, like the loss of nesting sites, should be noted. Also, the fragmentation of the suitable habitats was obvious in the study, and considering the migration behavior of the species, corridors should also be included in conservation plans.
Conclusion: Distance from the river, as the main variable determining the suitability of the mugger crocodile habitat, is affected by climatic fluctuations and the water amount. Conflicts between the crocodiles and local people for resources (water and food) as well as the immigration of crocodiles between separate habitat patches would be more severe in the warm seasons and drought situations. Therefore, in addition to revising the area of the protected area and conservation of the habitats, increasing species monitoring, public education and participation of local communities in the conservation actions would be essential
