ساختارهاي تركيبي اسمي زبان فارسي و كلمات مركّب م. اميد

Persian Compound Structures and M. Omid’s Compounds

زبانهاي زنده همواره ناگزير از توليد كلمات جديد هستند. يكي از فرايندهاي واژه‌سازي در برخي از زبان­ها تركيب عناصر بسيط يا مشتقّ با يكديگر و ايجاد واژۀ مركّب است. از آنجا كه كلمات بسيط و فرايند اشتقاق تنها بخشي از نياز واژگاني را برآورده مي‌كند، گويشوران زبان همواره ناگزير از ساخت كلمات مركّب با استفاده از عناصر موجود و الگوهاي تركيبي آن زبان هستند. اين الگوهاي زبان داراي قواعد و قوانين خاصّي هستند و هر زبان بر اساس ساختارهاي نحوي و پيشينۀ تاريخي خود از آنها بهره مي­گيرد. از اين رو هيچ دو زباني، حتّي دو زبان خواهر و يا دو زباني را كه يكي از ديگري منشعب شده، نمي­توان يافت كه قواعد تركيبي عيناً مشابهي داشته باشند. در ميان شاعران معاصر، مهدي اخوان‌ ثالث با دستيابي به توانش زباني كاملي از زبان فارسي، تعداد كثيري از كلمات مركّب را ايجاد كرده و در شعر خود به كار برده است. اين توانايي، كه حاصل غور و استقصاء او در متون ادبيِ قديم و جديد فارسي است، باعث شده كه كلمات مذكور داراي ساختاري به‌اسلوب و منطبق با قواعد تركيب‌سازي در زبان فارسي باشند. تاكنون پژوهشي در مورد انواع ساختهاي مختلف به كار برده شده در تركيب‌سازي اخوان انجام نشده است. در اين نوشتار با استخراج كلمات مركّب از چند دفتر شعر اين شاعر به دسته‌بندي اين كلمات به لحاظ ساختاري و بررسي ميزان اقبال او بر ساختهاي مختلف تركيبي پرداخته شده است.

Compounding is one of the prosesses of word-formation in some languages. Because simple words and derivatives satisfy just a part of the speakers’ need of vocabulary, the speakers are forced to make compound words using the available language elements and compounding patterns. These patterns always have certain rules and criterions and each language uses them in it’s syntactic structures and historical backgrounds. Hence, no two languages, even two sibling languages or those that one of them is derived from the other one, can be found to have the same rules of compounding. Among the Persian contemporary poets, Mehdi Akhavan-sales with the full knowledge of Persian language, has created a large number of compound words and used them in his poetry . This knowledge, which is the product of scrutinizing the old and new Persian literary texts has resulted in the words being structured in accordance with the rules of compounding in Persian language. So far, no research has been carried out on the various types of Akhavan’s compounds. In this research by extracting compound words from several books of this poet, these words are categorized structurally and the poet’s approach to the structures are evaluated.