واكاوي روند بارش جنوب غرب آسيا در نيم سده‌ي گذشته

Precipitation Trends Analysis in Southwest Asia during the Last Half Century

بارش به عنوان يكي از عناصر سركش آب­وه وايي، داراي پراكنش شديد مكاني و زماني در مقياس جهاني و منطقه ­اي است. در اين پژوهش، از پايگاه داده­ مركز بارش جهان(GPCC) در بازه­ي­ زماني 1960 تا 2009 ميلادي(50 سال) به صورت ماهانه استفاده شده است. اين داده­ها داراي تفكيك مكاني 0/5 × 0/5 درجه­ي قوسي هستند و براي محدوده 0 تا 80 درجه­ي طول شرقي و 10 تا 50 درجه­ي عرض شمالي استخراج شده است. به اين ترتيب، آرايه­اي به ابعاد 600 *12800 به دست آمد كه بر روي سطرها، مكان(ياخته) و بر روي ستون­ها، زمان(ماه) قرار دارد. واكاوي سري زماني بارش در نيم­سده­ي گذشته­ي جنوب غرب آسيا(خاورميانه) نشان داد كه بارش در بهار(فروردين و ارديبهشت)، تابستان(تير و شهريور) و در سراسر زمستان، روند كاهشي دارد. به طور سالانه، 2/35 درصد از په نه­ي مورد بررسي داراي روند مثبت، 2/30 درصد، روند منفي و 93/35 درصد بدون روند است. بيشترين روند مثبت بارش از آن شهريورماه با 6/5 درصد و بالاترين روند منفي به مردادماه با 5 درصد اختصاص دارد. بخش­هايي از افغانستان، پاكستان، عراق، تركيه و به صورت پراكنده در ايران مركزي و نواحي واقع در عرض­هاي پايين­تر جغرافيايي، داراي روند مثبت و بخش­هاي شرقي و شمال­غربي ايران و بخش­هاي پراكنده­اي از كشورهاي خاورميانه نيز داراي روند كاهشي بارش هستند. همچنين اغلب كشورهاي اين پهنه در طول سال يا فاقد شيب روند و يا شيب روند بسيار ناچيزي دارند. البته بيشترين درصد مساحت شيب روند بارش 0 تا 5/0 است و تمركز آن با روند بارش تطابق نسبي دارد.

Precipitation is a climatic elements that have temporal - spatial distribution. In this research database of Global Precipitation Climatology Centre (GPCC) with a resolution 0.5×0.5 degree for 50 year is used, that was constituted with dimensions of 12800*600. Temporal data are on the columns and pixels (spatial data) located on the rows. The results show an increasing trend in spring and fall but in summer and winter precipitation trend has been decreased. The most amount of precipitation is located in the northern parts of the Black Sea and Mediterranean Sea, Southeast Asia, southern coast of the Caspian and Central Zagros Mountains. Most of Middle East (about %95) have not trend and only in some parts of Kazakhstan, Afghanistan, Pakistan ,central Iran, and areas in lower-latitude have positive trend and some East and northwest parts of Iran and some parts of Middle East also have decreasing trend of precipitation. The highest percent of area of precipitation trend gradient is 0 to 0.5.