نفت و دگرش ساختار اقتصاد روستايي مناطق ايران

Oil and Iran Regions Rural Economic Structure Alteration

نفت از دهه ­ي 1330 شمسي به بعد، به تدريج جايگاه برجسته‌اي در اقتصاد كشور قرار به دست آورده و در حال حاضر، عمده­ترين منبع تأمين‌كننده‌ي نياز مالي كشور است. با توجه به تقابل دودويي و متضاد اين رانت با بخش سنتي اقتصاد يعني فعاليت­هاي كشاورزي و دامداري كه همواره بر شدت آن افزوده شده است، دو سؤال اساس اين تحقيق قرار گرفته است: اول اينكه اثرات توزيع ثروت نفت بين مناطق مختلف بر ساختار اقتصاد روستايي ايران كدامند؟ و دوم پيامدهاي مكاني – فضايي توزيع ثروت نفت در بخش كشاورزي به عنوان عنصر اصلي و غالب در ساختار اقتصاد روستايي ايران چگونه بوده است؟ تحقيق با بررسي اسنادي در سطح كشور و در بازه زماني 1385-1390 جمع­آوري شده و با تكيه بر روش­هاي تحليل تغيير سهم و گيبز- مارتين مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتيجه نشان داده است كه مديريت ملي، منطقه­اي و محلي، انگيزه چنداني براي تقويت ساختار اقتصاد روستايي با بهره­ گيري از ثروت نفت نداشته است. به علاوه، غيبت بخش صنعت در تحولات ساختاري اقتصاد روستايي و تأكيد بر بخش كشاورزي در روستاها -هم به لحاظ سياست­گذاري و هم از حيث تأمين اعتبارات- حاكي است كه بينش اصولي و منطقي در نظام اقتصاد سياسي در مواجه با اقتصاد فضاهاي روستايي براي توسعه وجود نداشته است.

The oil has gradually obtained a predominant place in national economy since 1950 and nowadays, is the main important resource securing country financial needs. Two questions are the base of this research regarding contradiction of oil rent and traditional economic sectors including agriculture and livestock rearing which always have been intensified. These two questions are as follows: what are the impacts of oil wealth distribution among different regions on Iran's rural economic structure? What has been the locational-spatial consequences of this oil wealth distribution on agricultural sector as a main element of Iran's rural economic structure? Research required data have collected based on document study on the country during 2006- 2011. Collected data are analyzed based on Shift-Share Analysis and Gibbs- Martin methods. Result show that there have not been any incentive in the local, regional and national management for strengthening rural economic structure using oil wealth. In addition, absence of industrial sector in rural economic structure with emphasis on agricultural sector both from policy making view and credit securing show that there have not been any logical sight on the political economic system facing rural space economy for development.