مدل سازي فضايي بارش تابستانه شمال غرب ايران

spatial modeling of summer precipitation in North-west of Iran

اقليم به دليل تاثيرپذيري توام از عناصر و عوامل اقليمي، سيستمي چند بعدي است. درك رفتار اقليم نيازمند توجه به همه ابعاد آن مي باشد. يكي از راه هاي درك اين پديده چند بعدي، كاهش پيچيدگي هاي آن از طريق مدلسازي است. از اين رو در تحقيق حاضر تلاش گرديد با در نظر گرفتن عوامل مكاني طول و عرض جغرافيايي، ارتفاع، شيب، جهت دامنه و انحناي ناهمواريها، و بهره گيري از تكنيك هاي آمار فضايي، به شناخت و مدلسازي فضايي بارش پرداخته شود. در اين راستا از داده هاي بارش ماهانه 30 ايستگاه همديد واقع در شمال غرب ايران، طي 30 سال دوره آماري (1985-2014) بهره گرفته شد. با استفاده از تكنيك ميان يابي كريجينگ، شبكه اي بر منطقه برازش داده شده و تعداد 4224 ياخته بدست آمد. سپس با استفاده از مدل رگرسيون كلي و رگرسيون موزون جغرافيايي به مدلسازي بارش و شناخت عوامل مكاني موثر بر آن اقدام گرديد. نتايج نشان داد كه بارش تابستانه داراي رفتاري خوشه اي است و بر اساس معيارهاي ارزيابي مدل، مدل قدرت برازش و برآورد بهتري نسبت به مدل دارد. بر اساس رگرسيون كلي، عوامل مكاني ارتفاع و شيب مهمترين نقش را در رفتار بارش تابستانه منطقه دارند. اين در حالي است كه بر اساس نتايج مدل ، عامل ارتفاع در نواحي كوهستاني و شرق درياچه اروميه، عرض جغرافيايي در عرض هاي شمالي و شيب در شرق منطقه در دامنه هاي شرقي ارتفاعات، بيشترين نقش را در تغييرات مكاني بارش تابستانه شمال غرب ايران دارند.

In the present study, the main aim was the spatial evaluation summer rainfall of northwest of Iran based on30 stations in northwest of Iran during 30 years of statistical period (1985-2014). An attempt, using geo-statistical modeling by ordinary least squares (OLS) and geographically weighted regression (GWR) procedures, was also made. The results represented that the GWR model with higher S2, lower residuals and lower RMSE is an optimized geo-statistical model for rainfall modeling of this area. This model can explain spatio-temporal rainfall distribution in northwest of Iran in a diversified topographical and geographical background. This model revealed that two spatial factors including elevation and slope, have the most important role in the summer rainfall behavior.Therefore Elevations in the mountainous and eastern parts of Lake Urmia, Latitude in the northern regions and slopes in the east of the region, have the most role in the spatial variations of summer precipitation in northwestern Iran.