تبيين مؤلفه‌هاي سرمايۀ اجتماعي بر مبناي روايات ناظر به روابط متقابل در كتاب مفاتيح‌الحيات

An Explanation of the Social Capital Elements based on Islamic Narrations Pertaining to the Mutual Relations

سرماية اجتماعي يكي از اصلي­ترين مفاهيمي است كه مورد توجه دانشمندان علوم اجتماعي قرار گرفته است. اين مفهوم در حوزة معارف ديني قابل بررسي است. در اين مقاله روايات مربوط به ارتباط متقابل بين افراد از جمله بسترهاي بررسي مؤلفه­هاي سرماية اجتماعي بررسي شده است. روايات يادشده با رويكرد كيفي و با به‌كارگيري روش تحليل محتوا در راستاي تبيين مؤلفه­هاي ارتباطي، شناختي و ساختاري بررسي شد. مؤلفه­هاي ارتباطي زمينه را براي پيوند ذهني در معناي تمايل به مشاركت اجتماعي فراهم مي­كند كه نقطة شروع فرايند توليد سرماية اجتماعي است. تداوم خط توليد آن منوط به تحقق عنصر اعتماد است. اين عنصر مي­تواند پيوند افراد را از سطح ذهني به عيني ارتقا دهد كه در ذيل مؤلفه­هاي شناختي به عنوان اصول اعتمادزا از آن بحث شده است. جايگاه بروز سطح عيني ارتباطات، سازمان «اخوت» است كه بستر توليد سرماية اجتماعي تلقي شده است. بر اين اساس، ساختار مفهومي سرماية اجتماعي شكل مي­گيرد كه كاربست آن مي­تواند نظام اجتماعي را تقويت بخشيده و بر بالندگي آن بيفزايد.

Social capital as a major concept has been focused by social scientists. It can be studied also in the field of religious teachings. Islamic narrations pertaining to mutual relations among people provide a ground for studying social capital elements, which have been dealt with in this article. The aforementioned narrations, having a qualitative approach and using content analysis method, have been categorized in order to explain relational, cognitive, and structural elements. Relational elements provide the ground for mental link, i.e., inclination toward social cooperation. The continuation of its production line depends on the actualization of the element of confidence. It can promote individual link from mental, abstract level to concrete level, which has been discussed in cognitive elements as a trust making principle. The concrete level of relations manifests itself in “brotherhood” organization, which has been considered as the ground for the production of social capital. Accordingly, the conceptual structure of social capital is formed the exercise of which can strengthen social system and promote its growth.