شيمي‌كاني و زمين دماسنجي اسفالريت و گالن در ذخيره فراگرمايي چنگوره، شمال غرب تاكستان-رهيافتي بر نوع كاني سازي

The Mineral chemistry and Geothermometry of Sphalerite and Galena in Changoreh epithermal deposit, NW of Takestan: implication to type of mineralization

ذخيره چنگوره در 25 كيلومتري شمال غرب تاكستان، در پهنه فلززائي ترشياري طارم سفلي واقع است. تزريق نفوذي­هاي مونزوگرانيتي تا گرانوديوريتي به درون مجموعه آندزيتي- داسيتي ائوسن در منطقه سبب ايجاد دگرساني گرمابي گسترده آرژيلي و سيليسي و كاني­زائي رگه-رگچه­اي درون­زاد سولفيدي گالن، اسفالريت، پيريت و به ندرت كالكوپيريت و تتراهدريت- تنانتيت بهمراه كاني­هاي ثانويه برون­زاد سولفاتي (آنگلزيت)، كربناتي (سروزيت، مالاكيت، آزوريت)، سولفيدي (كووليت) و اكسيدي (هماتيت،‌گوتيت) در پهنه اكسيدان شده است. در اين پژوهش از زمين شيمي و زمين دماسنجي اسفالريت و گالن براي تعيين شرايط سولفيدشدگي، دماي سيال كانه­دار و نوع كاني­زايي استفاده شده است. حضور دو نسل گالن) رگچه­اي برشي شده الف دما بالا دربردارنده ميانبارهاي تتراهدريت و ب) دما- پايين همراه با اسفالريت كلوفرمي از ويژگي­هاي كاني­شناسي شاخص اين ذخيره بشمار مي­آيد. براساس بررسي­هاي شيمي كاني نمونه­هاي اسفالريت چنگوره، متوسط تراكم عناصر Cd، Ga و Ge در شبكه اسفالريت به ترتيب 5870، 970 و ppm 1380 است و ميانگين نسبت­هاي Zn/Cd و Ga/Ge به ترتيب 4/165 و 39/1 بدست آمد. زمين دماسنج Ga/Ge در اسفالريت نيز دماي سيال كانه­دار را در گستره oC 220-170 نشان مي­دهد. محاسبه log aS2 سيال گرمابي (5/11 - تا 5/13-) براساس درصد مولي FeS (80/0-33/0)، شرايط سولفيدشدگي متوسط را براي ذخيره گرمابي چنگوره پيشنهاد مي­كند. با توجه به نتايج زمين دماسنجي Sb/Bi گالن و زمين­شيمي اسفالريت [مجموع گوگرد احيا ∑Sred نسبتاً پايين، تراكم متوسط Cd (ppm5870) و نسبت ميانگين Zn/Cd (4/165)[ شرايط فيزيكوشيميايي و ترموديناميكي سيال كانه­دار در ذخيره چنگوره با ذخاير فراگرمايي دما-متوسط تا بالا همخواني دارد.

The study area is located about 25 km northwest of Takestan city, within Tarom-e-Sofla metallogenic belt. This area is covered by a widespread Eocene andesite to dasite volcanic rocks affected by Oligo-Miocene monzogranite to granodiorite igneous bodies which altered them to silicic, argillic zones as long as hypogene sulfide vein-veinlet mineralization (e.g. galena, sphalerite, pyrite, rare chalcopyrite and tetrahedrie- tennantite) occurred along with supergene minerals (e.g anglesite, cerussite, malachite, covellite and goethite in oxide zone). This study concentrated on geochemistry and geo-barometry of sphalerite and galena to evaluate sulfidation state, temperature and type of ore formation. During mineralography studies, two types of galena were recognized: 1) high temperature, brecciated veinlet type including tetrahedrite and, 2) low temperature coarse grained type along with colloform sphalerite. Based upon mineral chemistry of sphalerite, average concentration of Cd, Ga, Ge, Zn/Cd and Ga/Ge ratios were 5870, 970, 1380, 165.4 and 1.39, respectively. Ga/Ge ratios of sphalerites geothermometry indicate that the formation temperatures of sphalerite are between 170°C and 220°C. The amount of log aS2 hydrothermal fluid (-11.5 to -13.5), calculated from FeS content (0.33-0.80 mol%) in sphalerite, can be attributed to moderate sulfidation state for changoreh deposit. According to Sb/Bi in galena geo-thermometer, geochemistry of sphalerite (low ∑Sred activites, moderate Cd content (5870 ppm) and average Zn/Cd ratio (165.4), physico-chemical and thermodynamics of ore-bearing fluid in Changoreh is in accordance with moderate to high temperature epithermal deposits.