از ارتقاء تا سقوط آزاد: سهم پژوهشگران ايراني در بازار مجلات علمي نامعتبر

چاپ مقالات علمي-پژوهشي از چنان اهميتي نزد سياست گذار آموزش عالي در ايران برخوردار است كه در آئين ­نامه ارتقاء اعضاي هيئت علمي براي اين فعاليت سقف امتياز در نظر گرفته نشده است. عدم قيمت­ گذاري (امتيازگذاري) مناسب با مقالات چاپ شده در مجلات معتبر بين­ المللي و تاكيد ضمني فراوان بر چاپ مقالات در مجلات بين­ المللي در كنار عدم مكانيسم مناسب معرفي، شناخت و نظارت بر آنها، بازار مجلات بين­ المللي جعلي، كم اعتبار و بدون اعتبار را در محافل دانشگاهي ايران گرم كرده است. در اين مقاله با استناد به آرشيو مجلات علمي غير معتبر و كم اعتبار نشان داده شد كه پژوهشگران ايراني سهم قابل توجهي در اين بازار دارند. پيمايش مقالات چاپ شده در 10 مجله غيرمعتبر طي دهه اخير حاكي از آن است كه پژوهشگران ايراني به دليل ساختار انگيزشي ناشي از فرآيند ارتقاء، مشاركتي فعال در اين مجلات داشته ­اند و حتي حاضر بوده­ اند براي چاپ مقاله در اين مجلات بي­ اعتبار هزينه­ اي نيز بپردازند. به طور متوسط از هر 3 مقاله منتشر شده در اين مجلات نامعتبر، يكي توسط پژوهشگران ايراني چاپ شده است و طي دهه اخير تنها همين 10 مجله حدود 3 ميليون دلار ارز از كشور خارج كرده ­اند. اين امر يكي از نتايج ناخواسته فرآيند ارتقاء در ايران است كه به صورت مشاركت فعال پژوهشگران ايراني در مجلات نامعتبر و خروج ارز از كشور به مثابه ظهور رسيده است. به نظر مي رسد اصلاح فرآيند ارتقاء در دانشگاه هاي كشور بيش از هر زمان ديگري اجتناب­ ناپذير است.