چالش درآمدهاي نفتي در اقتصاد مقاومتي؛ پيامدها و راهكارها

The Challenges of Oil Revenues in Resistive Economics; Consequences and Solutions

نوسان قيمت نفت در بازارهاي جهاني، تاثيري قابل توجه در ساختار اقتصادي كشورهاي وابسته به درآمدهاي نفتي دارد. اقتصاد مقاومتي آن است كه در هنگام حوادث و بحران ها يا در مسير اهداف، به صورت پويا و پايدار به تخصيص بهينه منابع منجر شود. بنابراين، شناخت پيامدهاي مستقيم و غيرمستقيم وابستگي اقتصاد ايران به درآمدهاي نفتي و نحوه اثرگذاري آن بر متغيرهاي اقتصادي، به منظور سياست گذاري مناسب هنگام وقوع بحران در راستاي اقتصاد مقاومتي و كاهش وابستگي اقتصادي كشور به درآمدهاي نفتي، اهميت بسياري دارد. در اين مقاله، سه پيامد نوسانات نرخ ارز حقيقي موثر، تغيير توليد ناخالص داخلي و صنعت زدايي به دنبال تغيير قيمت نفت، در چهارچوب الگوي تصحيح خطاي برداري ارزيابي شده اند. بدين منظور از روش VECM طي دوره زماني 1370:01 تا 1394:04 استفاده شده است. نتايج نشان دهنده وجود سه رابطه هم انباشتگي بر مبناي پيامدهاي ياد شده است؛ به طوري كه 10درصد افزايش در قيمت نفت موجب افزايش نرخ ارز واقعي به ميزان 5درصد، كاهش توليد ناخالص داخلي 0/7 درصد، و كاهش نسبت توليد غيرقابل مبادله به توليد قابل مبادله به ميزان 11درصد خواهد شد. همچنين، نتايج برآوردها نشان مي دهد كه پيامدهاي غيرمستقيم نوسانات قيمت نفت از طريق ذخاير خارجي بانك مركزي و نسبت مخارج دولت بر نرخ ارز واقعي، از طريق نرخ ارز واقعي بر GDP و از طريق بهره وري صنعتي بر نسبت توليد غيرقابل مبادله به توليد قابل مبادله اثرگذار است.

Oil price fluctuations in global markets have a significant impact on the economic structure of oil-dependent countries. Resistive economy is to lead to an optimal allocation of resources in a dynamic and sustainable manner during events and crises or on the path to goals. Therefore, the recognition of the direct and indirect consequences of Iran's economy's dependence on oil revenues and its impact on economic variables is very important to have a proper policy in the event of a crisis in line with the resistance economy and reduce the country's economic dependence on oil revenues. In this paper, the three consequences of effective real exchange rate fluctuations, GDP changes and deindustrialization have been evaluated in the framework of vector error correction model. To this end, the VECM method has been used during the period 1991: 01 to 2015: 04. The results indicate that there are three co-integration relationships based on the consequences; as the 10 percent increase in oil prices will increase real exchange rate by 5 percent, GDP decline will be 0.7 percent, and the reduction in the non-trade output ratio to exchangeable production will be 11 percent. Also, the results of the calculations show that the indirect consequences of oil price fluctuations through foreign reserves of the central bank and the ratio of government spending on real exchange rates, through the real exchange rate on GDP and through industrial productivity, affect the non-exchangeable production ratio to exchangeable production.