بازنمايي اندرزهاي اردشير ساساني در قابوسنامه (بر اساس مراحل سه‌گانه حكمت عملي)

Representation of the Sasanid Ardeshir's Advices in Qabous-Nameh (Based on three parts of of Pragmatic wisdom

اندرزها و حكمت­ هاي اردشير ساساني از لحاظ تربيتي چنان ارزشمند بود كه علاوه بر كاربرد و استفادۀ فراوان در دورۀ ساساني، در دورۀ اسلامي نيز به منزلۀ منشوري براي فرمانروايان و منبعي غني براي نويسندگان ادب و اخلاق و تاريخ به شمار مي­رفت. قابوسنامه از نصيحت­نامه­ هاي نگاشته شده در قرن پنجم هجري است.موضوعات متنوع تربيتي قابوسنامه نشانگر آن است كه عنصرالمعالي در نگارش آن، به منابع متعددي نظر داشته؛ بنابراين، بازيابي اندرزهاي اردشير ساساني در اين اثر جاي بررسي دارد. اهميت بازيابي اندرزهاي اردشير در قابوسنامه، تبيين فرآيندي است كه حكمت­ هاي دورۀ ساساني، در سده­ هاي نخست اسلامي با آموزه ­هاي اسلامي در باب مسائل تربيتي درهم آميخت و آثاري تحت اين شرايط پديد آمد كه تا سده­ه اي اخير در آموزش كودكان و نوجوانان مورد استفاده قرار مي­ گرفت. با توجه به چنين فرآيندي، اين سؤال مطرح است كه اندرزهاي اردشير چگونه و در چه زمينه­ هايي، در قابوسنامه مورد استفاده قرار گرفته است؟ در اين نوشتار اندرزهاي اردشير بر اساس بخش­هاي سه­ گانه حكمت عملي در قابوسنامه مشخص شده است. اين مقاله به روش تاريخي با تحليل و مقايسۀ اندرزهاي اردشير و حكمت­ هاي موجود در قابوسنامه نگاشته شده است. بررسي­ ها نشان مي­ دهد اندرزهاي اردشير ساساني بخش قابل توجهي از محتواي قابوسنامه را شامل مي­شود. البته تعاليم اسلامي، تجربيات خود عنصرالمعالي و ديگر اندرزهاي ايرانيان باستان نيز در نگارش قابوسنامه مورد استفاده قرار گرفته است

The Sasanid Ardeshir's Advices were so valuable in terms of training that besides much usage and application in Sasanid period, they were considered as a prism for commanders and a rich source for literature and ethic authors in Islamic period. Qabous-nameh is considered of written advices in fifth Hijri century. Various training subjects of Qabous-nameh represent that Unsur al-Maʿāli has utilized numerous sources in writing it; therefore, it needs to be surveyed to retrieve the Sasanid Ardeshir's Advicesin the work. The importance of retrieving Ardeshir's advices in Qabous-nameh, is to express the process which the mottos of Sasanid period mixed with Islamic Learnings in lslamic primary centuries about training matters and were made some works under the situations that they were used to educate children and teens until recent centuries. According to the process, this question is proposed how and where Ardeshir's advices have been used in Qabous-nameh? In this writing, Ardeshir's advices have been specified based on three parts of practical motto in Qabous-nameh. The article has been written historically by analyzing and comparing Ardeshir's advices and available mottos in Qabous-nameh. The surveys show that the Sasanid Ardeshir's Advicesinclude much part of Qabous-nameh content. Of course, it has also been used Islamic teachings, Unsur al-Maʿāli experiences and other advices of ancient Iranians in writing Qabous-nameh