بررسي فرايندهاي مناطق كوهستاني با استفاده از ضريب خميدگي خطوط منحني ميزان مورد شناسي: باتوليت الوند همدان

Investigating the Processes of Mountainous Regions Using Contour Lines Curvature Coefficient (Case study: Hamedan Alvand Batholith

تودۀ باتوليت الوند همدان با جهت شمال غرب- جنوب شرق در جنوب، جنوب شرق و غرب همدان واقع‌ شده‌است. فرم درّه هاي كوهستاني تحت‌تأثير ساختار اوليه، تكتونيك، فرايندهاي ژئومورفولوژيك و عوامل مختلف فرسايشي در طي زمان شكل ميگيرد. انعكاس برايند كلي فرايندهاي اثرگذار زمين‌شناسي در طي زمان ‌بر فرم منحني ميزانها قابل ارزيابي است. با بررسي ضريب خميدگي خطوط منحني ميزان كه از تقسيم فاصلة هوايي يك خط منحني ميزان بر طول واقعي آن در نقشههاي توپوگرافي با مقياس 1/50000 به‌دست ميآيد، ميتوان تأثيرات درازمدت عوامل اثرگذار بر لندفرمهاي منطقه را رديابي كرد. براي اين منظور حوضه‌هاي منشعب از ارتفاعات الوند همدان، به 28 زير‌حوضه تقسيم و شاخص مورفومتريك ضريب خميدگي در چهار زيرگروه حوضه اي با توجه به بلندترين ارتفاع مسلط به حوضه (3500، 3400، 3200 و 2800) برآورد و بين مقدار ضرايب خميدگي با ارتفاع منحني ميزانها روابط خطي برازش شد. سپس وضعيت ضرايب برآورد‌شده در ارتباط با جهتِ ناهمواري‌ها مورد ارزيابي قرار گرفت. مقدار ضريب خميدگي منحني ميزانها با توجه به فاصله از قلة اصلي، ابتدا روند نزولي و سپس روند صعودي پيدا كرده‌است. چنين روندي حاكي ‌از تغيير فرايند از يخچالي به مجاور يخچالي است. علاوه‌بر آن در اين تودة كوهستاني، با توجه به متفاوت‌بودن وضعيت پيشاني جبهة كوهستان، ارتفاع حضيض ضرايب خميدگي درّه هاي واقع در دامنه هاي شمالشرقي، بالاتر و ضرايب خميدگي آن‌ها كمتر از درّه هاي واقع در دامنه هاي جنوب غربي است. چنين تغييراتي در ضرايب خميدگي بيان‌كنندة اين است كه نوع و ميزان اثرگذاري فرايندها، تحت‌تأثير ارتفاع و جهت ناهمواري‌ها متغيّر بوده و در دامنه هاي شمالشرقي شرايط مطلوبتري براي اثرگذاري فرايندهاي يخچالي وجود داشته است.

Alvand batholith is located at thr South, south East and west of Hamedan with the North West- South East direction. Mountain valleys are formed by initial structure, tectonic and geomorphologic processes of erosion over time. Result of geomorphology processes has impacted the form of counter lines during the quaternary. The contour lines curvature coefficient has obtained from dividing the spatial distance to real distance of counter lines in 1/50000 topography map. The number of contour lines curvature coefficient can show the long-term effects of influencing factors. To achieve this purpose the study area was divided into 28 sub-basins. Morphometric parameters of curvature coefficient were estimated in four basin group according to the highest peaks (3500, 3400, 3200 and 2800). The linear Relations were calculated between the curvature coefficients and the height of contour lines. Subsequently, the calculated coefficients were evaluated in relation to direct of slopes. In the beginning the amounts of Curvature coefficients had a descending process from peak to valley afterward this process has begun to ascend near the mountains front sinuosity. Such changes have showed the glacier process transition to the sub-glacier process. Due to the mountains sinuosity differences in the north-east and south-west slopes of Alvand batholith, the lowest amounts of Curvature coefficients in the north-east slopes have higher elevation than the south-west slopes, whereas the curvature coefficient are lower in number in north-east slopes. These results have shown the influence of elevation and slope direction on the amount of Curvature coefficients. Additionally glacier processes have had more impact on north-east slopes than south-west slope.