نقد روشي كتاب مصباح ‌الهدايه و مفتاح ‌الكفايه اثر عزالدين محمود كاشاني

Methodological Criticism of Misbah ul-Hidaya and Miftah ul-Kifaya

كتاب مصباح الهدايه و مفتاح الكفايه از مشهورترين كتاب‌هاي عزالدين محمود كاشاني، عارف نامي قرن هشتم هجري است. نويسنده در اين كتاب از شرح اعتقادات ديني آغاز كرده تا به علوم و اصطلاحات صوفيه و آداب و رسومشان رسيده است. استناد به شعر فارسي و عربي، آيات و احاديث و اصطلاحات عربي و محسنات و صنايع بديعي از ويژگي‌هاي سبكي اين كتاب است كه به اديب و شاعر بودن اين عارف نيز، اشاره دارد. نويسنده در آغاز هر مطلب، پس از بيان مقدمه‌اي كوتاه، به شرح و توضيح مفصل آن مطلب پرداخته و براي توضيح بيشتر به آيات و احاديث نيز استناد كرده است. يكي از نكات مثبت و درخور توجه در نقد اين كتاب، دقت نويسنده در حفظ ارتباط مطالب مندرج در كتاب با موضوع اصلي است و كمتر گريز از موضوع ديده مي‌شود. با توجه به اهميت كتاب از لحاظ ادبي، جامعه‌شناسي، تاريخي و عرفاني، مقالۀ حاضر با روش كيفي به نقد روشي كتاب پرداخته است. نقد روشي امكان بررسي روش نويسنده و نقد و تحليل دقيق‌تر متن را به دست مي‌دهد.

Misbah ul-Hidaya and Miftah ul-Kifaya” is one of the most famous works of Izzuddin Mahmood Bin Ali Kashani, the sixth century (AH) mystic. The author of this book first describes the religious beliefs and then elaborates on mystical customs and Sufism. References to Persian and Arabic poetry, and using verses of the Quran, Hadiths, and employing rhetorical figures are among the stylistic features of this book which attest to the flair of the author. Each text begins with a short introduction and then proceeds to a detailed description while making references to Hadiths and verses of the Quran. One of the positive points of this book is the cohesive approach the author adopts to maintain the relevance of the materials contained in the book with the main subject. Regarding the literary, sociological, historical, and mystical importance of this book, the present article has used a qualitative method to do methodological criticism on this book. Methodological criticism provides the researcher with studying the author’s method along with doing a more precise content analysis.