نقش متغيرهاي اقتصاد كلان بر وقوع تورم ركودي در اقتصاد ايران

The Role of Macroeconomic Variables in the Occurrence of Stagflation in Iran's Economy

از آن‌جا كه اقتصاد ايران طي سال‌هاي گذشته كمابيش با معضل تورم ركودي روبرو بوده است، اين مطالعه به بررسي نقش متغيرهاي اقتصاد كلان بر وقوع تورم ركودي در اقتصاد ايران مي‌پردازد. از اين رو، اثر متغيرهاي كسري بودجه دولت، قيمت نفت، درآمدهاي نفتي، حجم پول، نرخ سود بانكي، بهره‌وري نيروي كار، نرخ دستمزد، نرخ ارز، تحريم و آزادسازي قيمت حامل‌هاي انرژي بر تورم ركودي ايران طي دوره 1394-1353 مورد بررسي قرار خواهد گرفت. نتايج حاكي از اثر مثبت و معني‌دار متغيرهاي حجم پول، نرخ ارز، نرخ دستمزد و تحريم و اثر منفي و معني‌دار قيمت نفت، درآمدهاي نفتي، نرخ سود بانكي و بهره‌وري نيروي كار بر تورم ركودي است. بر اساس نتايج تخمين، ضرايب همه متغيرها به جز كسري بودجه دولت و آزادسازي قيمت حامل‌هاي انرژي، از نظر آماري معني‌دار بودند. لذا از آن‌جا كه هر دو معضل تورم و ركود في نفسه نامطلوب هستند، مهار يكي درست به معني بدتر كردن و دامن زدن به ديگري خواهد بود كه مي‌تواند هزينه‌هاي اجتماعي و سياسي بيشتري را تحميل كند. از اين رو، بهتر است به دليل اثر منفي بهره‌وري نيروي كار و در نتيجه، نقش مهم سياست‌هاي سمت عرضه در بهبود فضاي كسب و كار و رفع تورم ركودي، به اين سياست‌ها توجه جدي‌تري صورت گيرد. همچنين با توجه به نقش اثرگذار تحريم‌ها و در نتيجه نقش تعامل خارجي و آثار رواني آن بر تورم ركودي و به منظور برون رفت از آن، بايد از تمامي ظرفيت‌هاي ديپلماسي كشور در جهت كاهش فشارهاي تحريم استفاده شود.

This study aims at the role of macroeconomic variables in the occurrence of stagflation in Iran's economy. We have tried to examine the effects of such variables as budget deficit, oil price, oil revenue, money quantity, interest rate, labor productivity, wage rate, exchange rate, sanctions and liberalization of energy prices on Iran's stagflation during 1974-2015. The results indicate that money quantity, exchange rate, wage rate and sanctions have positive and significant effects and oil price, oil revenue, interest rate and labor productivity have negative and significant effects on stagflation. Based on the estimation results, the coefficients of all these variables were statistically significant except for budget deficit and liberalization of energy prices. Since both inflation and stagnation are undesirable, inhibiting one would mean the aggravation of the other, which can impose social and political costs. Due to the negative effect of labor productivity and the important role of supply policies in improving business environments and eliminating stagflation, it is better to pay more attention to these policies. Also, all the diplomatic capacities in the country should be used to reduce the sanctions pressure and find ways out of them considering the important role of foreign interactions and their psychological effects on stagflation.