اندازه گيري شاخص نابرابري چند بعدي در مناطق شهري ايران 1392-1368

The Measurement of the Multidimensional Inequality Index in Urban Areas of Iran

نابرابري، يكي از معضلات عمده اغلب كشور هاي در حال توسعه است. بررسي آمار ها حكايت از حاد بودن اين مسأله در ايران نسبت به كشور هاي در حال توسعه دارد. مهمتر از وجود خود نابرابري، اثرات آن بر جامعه بوده كه مطالعه و شناخت آن را ضروري نموده است. هدف اين پژوهش، "اندازه گيري نابرابري چند بعدي " مناطق شهري كل كشور طي دوره هاي 1376-1368، 1384-1376 و 1392-1384 منطبق بر سه دورۀ رياست جمهوري مي باشد كه براي نخستين بار در ايران صورت مي گيرد. ابعاد مورد بررسي درآمد، سلامت و آموزش است و داده هاي مورد استفاده در اين مطالعه، از ريز داده هاي طرح پيمايش هزينه - درآمد خانوار هاي شهري مركز آمار براي سال هاي منتخب استخراج مي شود. ابتدا نابرابري تك بعدي در هر يك از ابعاد ذكر شده با استفاده از شاخص هاي ضريب جيني و آنتروپي تعميم يافته براي سال هاي ابتدايي و انتهايي هر دوره محاسبه، و سپس نابرابري چند بعدي با استفاده از شاخص بورگيگنون اندازه گيري مي شود. بر اساس نتايج حاصل، ضريب جيني براي بعد درآمد در هر سه دوره كاهش يافته، در حالي كه در بعد سلامت حاكي از افزايش است. براي بعد آموزش نيز مقدار اين شاخص در دورۀ دوم افزايش و در دو دورۀ ديگر كاهش يافته، و شاخص هاي آنتروپي محاسبه شده نيز در هر سه دوره براي هر سه بعد با نوساناتي همراه است. شاخص نابرابري چند بعدي اندازه گيري شده با توجه به مقادير پارامتر هاي ضريب جانشيني و ضريب انزجار از نابرابري، نتايج گسترده اي را در اختيار قرار مي دهد. در مجموع اين شاخص نشان مي دهد كه وضعيت در دوره دوم نسبت به دو دوره ديگر، بد تر شده است.

Inequality is a major problem in the developing countries. It is also an acute and critical subject in Iran compared with other developing economies. Besides the existence of inequality, its social effects have made its explanation crucial. The aim of this research is to measure the multidimensional inequality in urban areas of Iran during three presidential periods: 1989 -1997, 1997-2005 and 2005-2013. Income, health and education are the dimensions under study. This research uses household expenditure-income survey data for the selected periods. Gini coefficient is measured for one-dimensional inequalities in terms of each dimension, generalized entropy is computed for the beginning and ending years of each period, and the multidimensional inequality is measured by using the Bourguignon index. Results indicate that the Gini coefficient decreased in terms of income dimension in all three periods while it increased in terms of health dimension during all periods. In education dimension, Gini index increased in the second period and decreased in other periods. The measured entropy indices are of some fluctuations in all periods for all dimensions. The measured multidimensional inequality index provides a wide range of results for different substitution and inequality aversion parameters. In general, this index indicates worse conditions in the second period compared with other periods.