تاثير يارانه‌ نقدي بر الگوي مخارج خانوارهاي شهري و روستايي در ايران

The Impact of Cash Subsidy on Expenditure Pattern of Urban and Rural Households in Iran

الگوي مصرف يك خانوار، تركيبي از كيفيت‌ها، كميت‌ها، فعاليت‌ها و گرايش‌هايي است كه به كارگيري منابع براي نجات، راحتي و لذت را توسط يك جامعه يا گروهي از افراد توصيف مي‌كند. هدف اين مقاله، بررسي تأثير اعطاي يارانه‌ نقدي پس از اجراي طرح هدفمندي يارانه‌ها بر الگوي مخارج خانوارهاي ايراني در دو سطح شهري و روستايي است. اين تحقيق، به روش پانل ديتا و با استفاده از داده‌هاي هزينه- درآمد خانوار مركز آمار ايران بين سال‌هاي 93-1383 انجام گرفته، و يافته‌ها نشان مي‌دهد پرداخت يارانه‌هاي نقدي بر روي هر 14 گروه مخارج خانوارهاي شهري و روستايي بجز هزينه‌هاي بهداشتي درماني خانوارهاي روستايي، تأثير معني‌دار داشته، و در اين بين با اعطاي يارانه‌ نقدي سهم 8 گروه مخارج شهري و 9 گروه مخارج روستايي، افزايش و سهم 6 گروه مخارج شهري و 4 گروه مخارج روستايي، كاهش يافته است. جهت تغيير سهم گروه‌هاي مخارج شهري و روستايي، جز در مورد "كالاهاي بادوام منزل، ساير هزينه‌هاي خانوار و انتقالات"، يكسان بوده است. در هر دو سطح شهري و روستايي گروه‌هاي مخارجي كه سهم آنها افزايش يافته، همگي به لحاظ ماهيت با رفاه جاري خانوار در ارتباط هستند و سهم گروه‌هايي كه باعث افزايش رفاه آتي خانوار مي‌شود، همگي كاهش يافته، و به‌نظر مي‌رسد تغييرات قيمت‌هاي نسبي پس از اعطاي يارانه‌هاي نقدي به شكلي بوده است كه خانوارها را وادار نموده تا هزينه‌هاي اضافي لازم براي رفع نيازهاي اساسي خود را بيشتر از طريق كاهش در هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري، هزينه‌هاي آموزش و هزينه‌هاي بهداشتي و درماني جبران كنند.

The consumption pattern of typical household is a combination of quantities, qualities, acts and tendencies describing use of resources for survival, comfort and enjoyment by society or a group of people. In this paper, we examine the impact of cash subsidies on expenditure pattern of households after implementing Subsidy Targeting Project at both urban and rural levels in Iran. We estimate a panel data model by applying data on household income and expenditure survey (HIES) during 2004-2014. Findings indicates that paying cash subsidies significantly affects all 14 expenditure categories in urban and rural households, except for health expenditure in rural households. Consequently, the shares of eight urban expenditure categories and nine rural expenditure ones have increased, while the shares of six urban expenditure categories and four rural expenditure ones have decreased. In all cases except for home durable goods, the shares of urban and rural expenditure categories, the shares of other household expenses and transfers changed in a same direction. In both urban and rural levels, all increased shares of expenditure are related to current household’ welfare, but the shares of categories which increases future household’ welfare have decreased. It seems changes in relative prices after paying cash subsidies have persuaded households to sacrifice some investment, education, and health expenditure for additional expenditure required for meeting basic needs.