بررسي نقش زمين ساخت درروند تحول ژئومورفولوژيك پادگانه‌هاي رودخانه‌ي قزل‌اوزن

Analysis tectonic role in river terraces geomorphologic evolution Ghezel Owzan

بررسي پادگانه ­ها از عمده ­ترين مباحث مربوط به ژئومورفولوژي رودخانه ­اي مي­ باشد. آن‌ها سطوح با شيب كم هستند كه به‌موازات محور دره­ي رودخانه، در سطوح بالاتر از بستر امروزي درنتيجه‌ي برش بستر، توسط رودخانه و در انعكاس پاسخ به تغييرات عوامل خارجي مانند آب‌وهوا، تكتونيك و سطح اساس ايجادشده‌اند. رودخانه ­ي قزل ­اوزن به‌عنوان يكي از طويل ­ترين سيستم­ هاي رودخانه ­اي، به تغييرات عوامل خارجي (آب‌وهوا، تكتونيك و سطح اساس) به‌خوبي پاسخ داده است. به اين منظور، پس از تقسيم ­بندي مسير رودخانه به نه بازه، نيمرخ­ه ايي بر روي پادگانه­ هاي مجاور گسل­ ها رسم گرديد تا ازنظر تغيير ارتفاع سطوح و تقارن بررسي شوند. هم­چنين براي ﺑﺮرﺳﻲ ميزان تأثير فعاليت­هاي ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ بر حوضه­ ي آبريز قزل­اوزن، چهار زير حوضه­ي ديواندره، زنجان‌رود، قرنقوچاي و هشتچين­- طارم، به ترتيب از سر آب به پاياب، به كمك دو شاخص، ﮔﺮادﻳﺎن ﻃﻮل رودﺧﺎﻧﻪ (SL) و ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻬﻨﺎي ﻛﻒ دره ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع دره (Vf) با مقاطع مشخص، بررسي شدند. نتايج بررسي­ ها نشان‌دهنده‌ي ارتباط ساختمان پادگانه­ ها با عامل زمين­ ساخت بوده است. به اين معني كه فرم پادگانه ها در پاياب رودخانه بيشتر انعكاسي از اثرات نئوتكتونيك و زمين‌ساخت است درصورتي‌كه در سر آب، بيشتر اثرات زمين‌ساخت اوليه را منعكس كرده‌اند. بازخورد چنين فعاليت‌هايي در پاياب حوضه به‌صورت مخروط‌ افكنه‌هاي متداخل و جداره قائم پادگانه‌ها در سنگ‌بستر و در سر آب به شكل پادگانه‌هاي متداخل در رسوبات آبرفتي با كناره‌هايي كم شيب است.

Review of river terraces is main issues related to river geomorphology. They are areas with low slope that is parallel to the axis of the river valley and are in the higher levels of the river bed and created through cutting the river bed and response to changes in external factors such as climate, tectonics and base level. Ghezel owzan River is as one of the longest river systems in the country, responded well to changes in external factors (climate, tectonics and base level). For this purpose, after dividing the river into nine periods, Profile was drawn on the terraces adjacent faults in order to study in terms of height level and symmetry. In order to assess the effect of Tectonic activity on Ghezel owzan Catchment area, Four sub-basin are studied: Divandareh, Zanjan rood, Gharanghochay and Hashtchin- Tarom, from Upstream to downstream , With the help of two indicators, River Gradient length (SL) and Valley floor width to valley height (Vf) by determined sections, The results indicate the relationship building terraces with tectonic factors. This means that form terraces in downstream river is more a reflection of the effects of neo-tectonics and tectonic if they originate, reflecting the effects of tectonics. Feedback such activities is in basin downstream for nested alluvial fans and vertical-walled terraces in bedrock and in the mirage nested terraces in alluvial sediments with low sides slope.