كليدواژه :
نواحي روستايي , عوامل جغرافيايي , پراكندگي فضايي , شهرستان زنجان
چكيده فارسي :
سكونتگاه‌هاي روستايي ايران در طول سال‌هاي متمادي با توجه به نيروهاي محيطي و اجتماعي ـ اقتصادي الگوي پراكنش خاصي پيداكرده‌اند. كه در اين ميان عوامل جغرافيايي نقش بسزايي در استقرار و نحوه پراكندگي سكونتگاه‌هاي روستايي دارند، بعضي از اين عوامل مي‌تواند نقش موثرتري نسبت به ساير عوامل داشته باشند، پژوهش حاضر به بررسي و ارزيابي نقش عوامل جغرافيايي در پراكندگي سكونتگاه‌هاي روستايي در شهرستان زنجان مي‌پردازد تا عامل و يا عواملي كه نقش بيشتري نسبت به ساير عوامل دارند مشخص شود. همچنين نقشه پهنه بندي مناطق روستايي در سه تيپ متفاوت از لحاظ استقرار در گروه‌هاي روستايي با مقر مناسب، نسبتاً مناسب و نامناسب ارائه گردد. براي نيل به اين هدف، 8 عامل طبيعي شامل رودخانه، گسل، بارش، دما، تبخير، ارتفاع، شيب، ليتولوژي، به عنوان عوامل مؤثر در محل استقرار سكونتگاه‌هاي روستايي انتخاب گرديد. در تحقيق حاضر با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS نقشه‌هاي عامل به صورت رقومي تهيه و سپس با استفاده از مدل AHP در نرم‌افزارExpertChoice، وزن هر شاخص به دست آمد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد در شهرستان زنجان 31 درصد سكونتگاه‌هاي روستايي با تعداد 103روستا داراي الگوي استقرار مناسب، تعداد 149 روستا(45درصد) نسبتاً مناسب و تعداد 81 روستا(24 درصد) نيز در الگوي استقرار نامناسب واقع‌شده‌اند، كه تقريباً تمام آن‌ها در شمال شرق شهرستان استقراريافته‌اند. از اينرو در برنامه‌ريزي‌هاي ايمني و مديريت بحران به سكونتگاه‌هاي روستايي در موقعيت نامناسب توجه ضروري و بيشتري مورد نياز است.
چكيده لاتين :
During recent years, Iran’s rural settlements have a particular distribution pattern according to the environmental and socio-economic forces. Among the geographical factors play an important role in the deployment and distribution of rural settlements, Some of these factors can be have a more effective role than other factors, This study aimed to evaluate the role of geographical factors in the distribution of rural settlements in the Zanjan county in order to determine more important factor or factors than other factors. Also, the zoning map of rural areas prepared in three different types of deployment in rural communities with suitable, relatively suitable and unsuitable seat. In order to achieve this goal, 8 natural factors, including rivers, fault, rainfall, temperature, evaporation, elevation, slope, lithology, selected as factors in deployment of rural settlements. In the study, maps of factors digitally prepared by using Arc GIS software and then weighted by using AHP model in Expert Choice software. The results show that 31% of rural settlements in Zanjan county, with 103 villages, have suitable deployment pattern, 149 villages (45%) have relatively suitable, and 81 villages (24%) are located in a pattern of unsuitable deployment, that almost all of them were located in the northeast of the county. Hence, attention to safety planning and crisis management in rural settlements, with unsuitable position, is very essential.
