نقش مديريت ريسك خشكسالي در كاهش آسيب‌پذيري كشاورزان (موردمطالعه: شهرستان زرين‌دشت)

The Role of Drought Risk Management in Reducing the Vulnerability of Farmers: A Case Study of the City of Zarrindasht)

خشكسالي يكي از بلاياي طبيعي است كه اثرات اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي بر جنبه‌هاي مختلف زندگي بشر دارد. امروزه بيشتر دولت‌ها، در تلاش‌اند تا اطلاعات بيشتري در زمينه روش‌هاي صحيح مديريت ريسك كسب نمايند تا از اين طريق، صدمات وارد بر جامعه ناشي از خشكسالي را كاهش داده و اثرات مربوط به خشكسالي‌هاي آينده را نيز به حداقل برسانند.پژوهش حاضر با هدف كاهش آسيب‌پذيري كشاورزان در برابر پيامدهاي خشكسالي با تأكيد بر مديريت ريسك تدوين يافته است. براي گردآوري اطلاعات از تكنيك مصاحبه و روش پرسشنامه استفاده گرديد. در روش پرسشنامه‌اي داده‌هاي لازم در قالب پرسشنامه در سطح پانزده روستاي نمونه، گردآوري شد. براي تحليل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و از تكنيك سلسله مراتبي(AHP) به منظور الويت بندي راهكارها و در نهايت از مدل پرومتي جهت رتبه‌بندي روستاها در چارچوب مديريت ريسك استفاده گرديد. جامعه آماري اين پژوهش 4463 خانوار ساكن در روستاهاي شهرستان زرين‌دشت است كه از طريق فرمول كوكران تعداد 360 سرپرست خانوار به عنوان نمونه آماري با نمونه‌گيري تصادفي ساده انتخاب شدند. براي سنجش روايي ابزار تحقيق (پرسشنامه) از نظرات متخصصين و براي سنجش پايايي از آلفاي كرونباخ كه براي هر يك از مقياس‌هاي اصلي پرسشنامه در حد مناسب (بالاي 0/67) بود استفاده شد. نتايج به دست آمده بيانگر آن است كه مديريت ريسك خشكسالي رويكرد مناسبي براي كاهش آسيب‌پذيري كشاورزان در ابعاد اقتصادي، اجتماعي و محيطي در مناطق روستايي است و مي‌توان در فرآيند كاهش پيامدها و آسيب‌هاي ناشي از خشكسالي بر مديريت ريسك تأكيد داشت.

Nowadays, most governments try to learn more about their risk management procedures so that, in the case of any damage caused by drought, they can reduce the adverse impacts. This study aims to reduce the vulnerability of farmers against drought impacts with an emphasis on risk management. Questionnaires and interviews were used to collect the data. The questionnaires were distributed in fifteen villages. SPSS software was used for data analysis, the hierarchical technique of AHP for prioritization of strategies and the Prometea model for ranking the villages in the risk management framework. The study population consisted of 4463 households living in the rural city of Zarrindasht. Out of this population, a sample of 360 heads of families were selected by a simple random sampling. The validity of the questionnaire was assessed by scientific and administrative experts, and Cronbach's alpha was used to assess its reliability, which turned out to be 67 percent. The results indicated that the drought risk management approach can reduce the vulnerability of agriculture. This approach can reduce the economic, social and environmental consequences of draught in rural areas through mitigating the damages caused.