نقد و بررسي پژوهش‌هاي جغرافيايي (با تاكيد بر پژوهش‌هاي جغرافياي روستايي)

Pathology of geographical research (with an emphasis on rural geography research)

تقليل فضا به عينيت صرف و اكتفا كردن به روش‌هاي صرفاً كمي در ارتباط با شناخت فضاي جغرافيايي مسائلي را براي علم جغرافيا به‌خصوص در چند دهه اخير مطرح ساخته است يكي از اين مسائل را مي‌توان عدم فهم جهان، فضا و تجربه زيسته كنشگران محلي دانست. در اين مقاله سعي شده است تا با شناخت ويژگي‌هاي هستي شناسانه، معرفت شناسانه و روش شناسانه پژوهش‌هاي جغرافيايي (با تأكيد بر پژوهش‌هاي جغرافياي روستايي) نشان داده شود كه اين پژوهش‌ها از منظر پارادايم شناسي در كدام دسته از پارادايم‌هاي اثبات‌گرايي، تفسيري و انتقادي قرار مي‌گيرند و در نهايت به نقد و بررسي پژوهش‌هاي جغرافيايي پرداخته شده است. به منظور دست يافتن به اهداف تحقيق و همچنين پاسخ‌گويي به سؤال‌هاي تحقيق از روش تحليل محتوا از نوع تحليل محتواي كمي استفاده شده است. تحليل محتواي 70 مقاله اخير نشريات جغرافيايي (پژوهش‌هاي روستايي) نشان مي‌دهد كه نگاه غالب هستي‌شناسي پژوهش‌هاي جغرافيايي در پارادايم اثبات‌گرايي جاي دارد. همچنين، از نظر معرفت‌شناسي، در 54 مقاله رابطه پژوهشگر و پژوهش شونده به‌صورت سوژه ـ ابژه و بر اساس يك ارتباط دوگانه بوده است. بر اساس روش‌شناسي هم غالب پژوهش‌ها (57 مقاله) به روش صرفاً كمي اكتفا كرده‌اند. به منظور برون‌رفت از وضعيت فعلي پژوهش‌هاي جغرافيايي (حاكميت انديشه اثبات گرايانه) پژوهشگران مي‌توانند در كنار ابزارهايي مانند پرسشنامه، تكنيك‌ها و مدل‌هاي آماري و نرم‌افزارهاي تحليل فضا مانند جي‌آي‌اس (GIS) از «زبان» به عنوان خانه هستي، به شناخت و فهم فضاي كنشگران محلي نائل شوند.

In recent decades, reduction of space to mere objectivity has created problems for the science of geography. One of the issues in the recognition of geographical space is reflected in the geographical research that is confined to purely quantitative methods. This paper is an attempt to have a pathological analysis of the principles of geographical knowledge (i.e. ontology, epistemology and methodology) with respect to the dominant paradigm of geographical research, in general, and in rural geography knowledge, in particular. A content analysis of 70 recent geographical articles (rural studies) showed that positivism has been the dominant approach in geographical research. Also, in 54 articles, the relationship between the researcher and the researched was identified to be a dichotomous subject-object relationship. The goal of this article is to seek an understanding of "language" as a starting point to examine the local actors' space. Along with language, there are other tools to contribute; questionnaires, statistical models, and software analysis techniques such as the GIS software are of benefit too in this respect.