واكاوي اثر گرمايش جهاني بر منطقة كم‌فشار سودان ـ درياي سرخ و ارتباط آن با بارش‌هاي جنوب غرب ايران

Examining the Effect of Climate Change on Sudan-Red Sea Low-pressure Region and its Relation with Precipitation in the Southwest of Iran

در اين پژوهش از سه پايگاه داده به ترتيب سازمان هواشناسي ايران (در دورة 2010 -1961)، داده‌هاي بازكاوي‌شدة سازمان مطالعات محيطي ايالات ‌متحده (در دورة 2010 -1948) و مركز داده‌هاي مدل‌هاي GCM و RCM كشور كانادا با دورة آماري (2040-1960) استفاده شد. همچنين روش‌هاي همبستگي اسپيرمن، آزمون رونديابي R همبستگي و من‌كندال و 13 مدل - سناريوي جفت‌شدة توصيه‌شدة IPCC به منظور مطالعة اثر تغييرات فشار منطقة سودان و درياي سرخ بر ناهنجاري‌هاي بارشي منطقة جنوب غرب ايران و در ارتباط با گرمايش جهاني به كار رفت. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد رابطة وارون و معناداري بين فشار منطقة درياي سرخ و سودان با بارش ايستگاه‌هاي جنوب غرب ايران به ترتيب در سطح آماري 99 و 95درصد اطمينان وجود دارد؛ بدين ترتيب ناهنجاري بارش ماهيانه در ايستگاه‌هاي منتخب در جنوب غرب ايران، رابطة معنا‌داري با تغييرات فشار هوا در منطقة سودان و درياي سرخ دارد. مطالعة سه تراز فشار دريا، 925 و 850 هكتوپاسكال نشان مي‌دهد ترازهاي بالاتر همبستگي بيشتري با ماه‌هاي داراي ناهنجاري بارش دارند؛ همچنين رونديابي دورة 65ساله (مشاهداتي) و 30سالة (پيش‌بيني) فشار در منطقة سودان و درياي سرخ (زبانة سودان) حاكي است فشار در تراز دريا و ارتفاع ژئوپتانسيلي ترازهاي 925 و 850 هكتوپاسكال، روند افزايشي معنا‌داري دارد و در دهه‌هاي آتي براساس خروجي بيشتر مدل‌ها بالاتر از نرمال اقليمي (1990-1960) قرار خواهد داشت كه نتايج رگرسيون خطي و آزمون من ـ كندال نيز آن را تأييد مي‌كند. براساس يافته‌هاي پژوهش ترازهاي بالاتر و به‌ويژه در منطقة مركزي سلول سوداني، تغييرات شديدتري را نسبت به زبانة كم‌فشار بر روي درياي سرخ در ماه‌هاي نوامبر تا دسامبر دارد. تغييرات فشار در ترازهاي بالاتر نسبت به ترازهاي زيرين بيشتر بوده است؛ از اين رو استنباط مي‌شود تغييرات فشار در منطقة سوداني فقط منشأ زميني و گرمايي ندارد و آثار عوامل ديناميكي فشار در اين رابطه مؤثرتر بوده است. براساس نتايج به‌دست‌آمده تغييرات فشار و ارتفاع جو و تداوم آن درنتيجة پديدة گرمايش جهاني در منطقة سودان و درياي سرخ موجب افزايش خشكسالي و كاهش بارش در جنوب غرب ايران مي‌شود.

Among the climatic regions of Iran, its southwest faces a great deal of precipitation fluctuations. Wet cycles with heavy and flood-maker rainfalls, on the one hand, and dry cycles and droughts on other hand have caused serious difficulties in human life in this area. The result of this study showed a significant relationship between the isobaric condition in Sudan and red sea region with changes of precipitation in the southwest of Iran with the confidence level of 99 and 95 percent, respectively. There is an acceptable and significant relationship between anomalies of total precipitation in five stations in the southwest of Iran with the pressure changes of Sudan region and Red Sea. Also, finding the trend in the period of about 85 years in Sudan and the Red sea (Sudan tongue) shows that sea level pressure and geo-potential height at 925 and 850 hp levels includes increasing significant trend that results are confirmed by linear regression test and Mann-kendal test. According to the finding of this research, the atmospheric upper levels, especially in central region of Sudan center have recorded more serious changes in comparison with low-pressure region on the red sea during the months of November to December. Changes in the pressure of Sudan low-pressure center are greater than the center of the Red Sea and the main point is importance of significant increase in pressure changes in upper and lower levels. Hence, it can be concluded that the pressure changes in Sudan don’t have just terrestrial and thermal source by itself and dynamic transaction nature of the pressure of this area is more affective.