بررسي روند تكاملي پهنه هاي گلي باتلاق گاوخوني با استفاده از مدل فركتال

Investigation of evolution in Gavkhouni wetland muddy zones by using fractal model

در سال‌هاي اخير پديده‌هايي مانند افزايش جمعيت، گسترش شهرهاي بزرگ، رشد فعاليت‌هاي انساني و تغييرات اقليمي سبب كاهش آب ورودي به تالاب‌ها و درنتيجه، خشكي موقت يا هميشگي بعضي از آنها مانند گاوخوني شده است. به‌منظور بررسي آثار خشكي بر تالاب گاوخوني، وضعيت ميكروفرم‌هاي پلايا با استفاده از مدل فركتال محيط- مساحت در دو سال پياپي ارزيابي شد. مقادير DAP به‌دست‌آمده در سال 1392، مقاديري بين 1/27 تا 1/40 و در سال 1393، مقاديري بين 1/27 تا 1/44 را نشان داد. به‌منظور بررسي وضعيت اقليم منطقه، نمودارهاي اقليمي مجموع بارش و كمينه و بيشينة دماي هواي ماهيانة سال‌هاي 1392 و 1393 با استفاده از داده‌هاي ايستگاه هواشناسي ورزنه ترسيم شد. نمودارهاي اقليمي نشان‌دهندة كاهش ميزان بارش از 120/6 ميليمتر در سال 1392 به 87/8 ميليمتر در سال 1393، افزايش دماي كمينة ماهيانه از 3/23 درجة سانتي‌گراد در سال 1392 به 3/52 درجة سانتي‌گراد در سال 1393 و افزايش بيشينة دماي ماهيانه از 29/93 درجه در سال 1392 به 30/47درجه در سال 1393 است. مقادير به‌دست‌آمده از مدل فركتال نيز، نشان از تمايل ميكرولندفرم‌ها به افزايش ميزان بي‌نظمي و آشفتگي با گذشت زمان دارد كه درنتيجة تغييرات سيستمي تالاب در اثر خشك‌شدن روي داده است. نتايج نشان مي‌دهد با ادامة روند فعلي تالاب گاوخوني ممكن است روند كويرزايي و تحول پلاياگونه در آن شدت يابد و افزايش رسوب كاني‌هاي نمكي روي نهشته‌هاي آواري و گسترش زون نمكي موجب تبديل تالاب به كوير شود.

In recent years, Phenomena such as population growth, the expansion of large cities, the human activities and climate change, caused of a reduction in wetland’s water, which causes temporary or permanent drying in some of them including Gavkhouni wetland. For investigation of the effects of drying on the Gavkhouni, Playa micro-forms situation was evaluated. By using fractal model perimeter - area, micro-landforms were evaluated in 2 consecutive years. The DAP values obtained, in 2013 showed a quantity of 1/27 to 1/40 and in 2014, values 1/27 to 1/44. For evaluating of the area’s climate, monthly total precipitation and minimum and maximum monthly air temperature climate charts were drawn, related to the years 2013 and 2014 -Using data from the Varzaneh meteorological station. The climate charts indicated a decrease in rainfall from 120.6 in 2013 to 87.8 mm in 2014, an increase in the monthly minimum temperature from 3.23 in 2013 to 3.52 °C in 2014, and an increase in the maximum monthly temperature from 29.93 in 2013 to 30.47 °C in 2014. The obtained values from the fractal model showed that micro-landforms tend to increasing of chaos with the over of time. This chaos might have occurred because of the drying it. The results show that with the continuation of the Gavkhouni current trend, the desertification may be intensified and the increase of sedimentation of salt minerals on sedimentary deposits, also the expansion of the salt zone causes the conversion of the wetland to the desert.