كليدواژه :
ژئومورفومتري , درستي‌سنجي , پهنهبندي , زمين‌لغزش , حوضۀ دزعليا , استان اصفهان
چكيده فارسي :
يكي از اهداف ژئومورفولوژيست‌ها در كار با الگوها براي تحليل لندفرم، رسيدن به روابط بهتر براي درك واقعيت‌هاي فيزيكي محيط است. در پژوهش حاضر به ارزيابي كارايي شاخص‌هاي ژئومورفومتريك در افزايش دقت نقشه‌هاي پهنهبندي حساسيت زمين‌لغزش پرداخته شد؛ به اين ترتيب كه ابتدا با استفاده از 9 شاخص اوليۀ مؤثر در رخداد زمين‌لغزش شامل شيب، جهت شيب، ارتفاع، كاربري اراضي، سنگ‌شناسي، فاصله از جاده، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه و شاخص پوشش گياهي (NDVI) نقشۀ پهنهبندي تهيه شد. در گام بعد، شاخص‌هاي ژئومورفومتريك مؤثر در رخداد لغزش شامل شاخص موقعيت توپوگرافيك (TPI)، انحناي سطح، انحناي مقطع، طول شيب (LS)، شاخص خيسي توپوگرافي (TWI)، شاخص توان آبراهه (SPI) و شاخص نسبت مساحت سطح (SAR) به الگو اضافه و نقشۀ پهنهبندي تهيه شد. در گام آخر، درستي نقشه‌هاي پهنهبندي حاصل از دو رويكرد با استفاده از منحني ROC ارزيابي شد. براي تهيۀ نقشه‌هاي پهنهبندي از الگوي تركيبي جديدي استفاده شد؛ به اين شكل كه براي تعيين وزن معيارها از روش رگرسيون چندمتغيره و براي تعيين وزن كلاس‌ها از روش نسبت فراواني استفاده شد؛ درنهايت رابطۀ رگرسيوني چندمتغيرۀ خطي از نوع تحليل مميزي مبناي تهيه و مقايسۀ نقشۀ پهنهبندي حساسيت لغزش براي دو رويكرد با استفاده و بدون استفاده از شاخص‌هاي ژئومورفومتريك قرار گرفت. نتايج پژوهش حاضر نشان دادند شاخص‌هاي ژئومورفومتريك تأثير بسزايي در افزايش دقت تشخيص مناطق حساس به زمين‌لغزش داشته‌اند و باعث افزايش درستي نقشۀ پهنهبندي از 0/731 به 0/938 شده‌اند و قدرت تفكيك بين طبقه‌هاي لغزش را افزايش داده‌اند. طبق نتايج، شاخص موقعيت توپوگرافي، انحناي سطح و نسبت مساحت سطح بيشترين تأثير را در افزايش درستي نقشۀ پهنهبندي داشته‌اند. بر اساس نتايج پهنهبندي و شاخص‌هاي ژئومورفومتريك، 8/68 درصد (6737 هكتار) مساحت منطقه در ردۀ خطر بسيارزياد و 15/33 درصد (11906 هكتار) در ردۀ زياد قرار گرفته است. باتوجه‌به توانايي زياد شاخص‌هاي ژئومورفومتريك براي تشخيص مناطق حساس لغزش، استفاده از اين شاخص‌ها در پهنهبندي خطر زمين لغزش توصيه مي‌شود.
چكيده لاتين :
One of the goals of geomorphologists in working with the models of different landforms is to obtain
better relations in realizing the physical realities of environment. In this study, the efficiency of
geomorphometric parameters in increasing the accuracy of landslide sensitivity zoning maps has been
evaluated. First, the zoning map was prepared via using the first 9 effective parameters in the landfall
occurrence including slope, aspect, elevation, land use, lithology, distance from roads, rivers and
vegetation index (NDVI). In the next step, the geomorphometric parameters involve in the occurrence
of landslide including topographic location index (TPI), surface curvature, curved sections, slope
length (LS), Topographic wetness index(TWI), stream flow power (SPI), surface area ration index
(SAR), were added to the model and then plotted to the map. In the last step, the zoning maps of the
two approaches were evaluated using the ROC curve. For preparing zoning maps, a new hybrid model
was used. In order to determine the weight of the criteria, the multivariate regression method was used
and the frequency ratio method was used to determine the weight of the classes. Finally, the linear
regression relationship of the type of audit analysis was used as the basis of preparation and
comparison of landslide sensitivity map and applied to the two approaches without using
geomorphometric indices. The findings of this research indicated that geomorphometric indices have a
significant effect on increasing the accuracy of the identification of landslide sensitive areas and
increasing the accuracy of the zoning map from 0.731 to 0.938. These indices have also increased the
resolution of the slip layers. According to the results of the topography location indices parameters,
surface curvature and surface ratio have the highest influence on the accuracy of zoning maps. Based
on the results of zoning with geomorphometric parameters, 8/68 percent (6737 ha) of the region are at
very high risk and 15.3% (11906 ha) have been identified as high-risk areas. Considering the high
power of geomorphometric parameters in determining the sensitive areas of slip, it is recommended to
use these parameters in landslide zonation.
