برخاستگاه سازند سيليسي-آواري پسته‌ليق (پالئوسن زيرين) در برش چهچهه شمال‌شرق ايران

Provenance of the Siliciclastic Pestehliegh Formation (Early Paleocene) in the Chahchahe section, NE Iran

سازند پسته ليق(پالئوسن زيرين) در برش چهچهه از 94.5 متر ماسه سنگ، شيل و واحدهاي تبخيري تشكيل شده است. شيل هاي اين سازند به منظور تفسير برخاستگاه مورد مطالعه قرار گرفتند. اين شيل ها نسبت به پوسته ي قاره اي فوقاني(UCC) از نظر اكسيد‌هاي اصلي Na2O ,P2O5 SiO2 , Al2O3و عناصر فرعي, Ba, Nb, Ce Sr تهي شدگي و از نظر U , و CaO غني شدگي را نشان مي‌دهند. با رسم نمودار دو تاييTiO2 در مقابل Al2O3 و نمودار دوتايي Zr درمقابل Al2O3 از نظر سنگ منشا، آذرين حد واسط براي شيل هاي پسته ليق پيشنهاد مي‌شود. براي تعيين موقعيت تكتونيكي از نمودارهاي K2O/Na2O در مقابل SiO2 و همچنين نمودارهاي سه تاييTh/Sc/Zr ,La/Th/Sc ,Th/Co/Zr استفاده شد كه نشان دهنده‌ي موقعيت تكتونيكي جزاير كمان قاره اي است. انديس CIAمحاسبه شده براي اين شيل ها بيانگر شدت هوازدگي ضعيف تا متوسط و شرايط آب و هوايي خشك تا نيمه خشك بوده است. شاخص هاي , U/Th Ni/Co نيز حاكم بودن شرايط اكسيدي در محيط رسوبگذاري را نشان مي‌دهند. آغاز پالئوسن در بسياري از نقاط دنيا از جمله كپه داغ با شروع حركات تكتونيكي و پسروي دريا همراه بوده كه درحوضه‌ي كپه داغ منجر به ته نشيني رسوبات سيليسي آواري پسته ليق شده است به گونه اي كه ضخامت اين سازند با پسروي دريا از سمت جنوب شرق به شمال غرب كاهش پيدا مي‌كند.

The Pesteliegh Formation (Lower Paleocene) is composed of 94/5 m of sandstone, shale and evaporate units in the Chahchahe section. Shale samples show that major oxides such as SiO2, Al2O3, Na2O, P2O5 and trace elements like Sr, Ba, Nb and Ce are depleted relative to Upper Continental Crust (UCC) while, U and CaO enriched. The diagram of TiO2 versus Al2O3 and Zr versus Al2O3 suggest an intermediate igneous rock as possible source rock for shale of the Pesteliegh Formation. The diagram of K2O/Na2O versus SiO2 and ternary diagram of Th/Co/Zr, La/Th/Sc, Th/Sc/Zr show a continental arc islands as tectonic setting for this Formation. The CIA index values reveal poor to moderate degree for intensity of weathering and arid to semi-arid as paleo-climate in the studied area. In the other hand, the U/Th and Ni/Co indexes indicate oxidant condition in depositional environment. The beginning of Paleocene was along with tectonic activity and regression of sea level in most parts of the word and well the Kopet-Dagh Basin in Iran. These occurrences were most important factor for deposition of siliciclastic sediments of the Pesteliegh Formation. Due to regression, the thickness of this formation decrease, from south east toward north west in Kopet-Dagh Basin.