اولين گزارش گونه ( Nais variabilis Piguet, 1906 (Annelida: Oligochaeta: Naididae و الگوي پراكنش زماني و مكاني آن در مصب رودخانه‌هاي چشمه‌كيله تنكابن و سردآبرود چالوس (حوضه جنوبي درياي خزر)

First record of Nais variabilis Piguet, 1906 (Annelida: Oligochaeta: Naididae), and its spatial and temporal distribution along Cheshmeh kileh and Sardabroud estuaries in South Caspian Sea, Iran

كرم كم تار Nais variabilisدر زيستگاه‌هاي آب‌شيرين و لب‌شور بسيار متداول و داراي پراكنش جهاني مي‌باشد. اين گونه كه قبلاً از فون آب‌شيرين ايران و سواحل جنوبي درياي خزرگزارش نشده بود، در هنگام بررسي ليمنولوژيكي رودخانه و مصب چشمه‌كيله و سردآبرود در امتداد سواحل ايراني درياي خزر يافت گرديد. نمونه ­برداري به ­مدت يك‌سال به­ صورت دو ماه يك ­بار، از آبان ماه 1393 تا شهريور ماه 1394 در سه ايستگاه در هر مصب (S1 در اكوسيستم رودخانه، S2 در اكوسيستم مصب و S3 در اكوسيستم دريا) با استفاده از نمونه ­بردارهاي گرب مدل ون وين (با سطح مقطع 0/03 مترمربع) و سوربر (با سطح مقطع 0/1 مترمربع با چشمه‌هاي به ابعاد 0/2 ميلي‌متر) در سه تكرار انجام شد. نتايج حاصل از پراكنش زماني نشان مي‌دهد كه بيش­ ترين و كم ­ترين تراكم و توده‌زنده اين گونه به‌­ترتيب در آبان ماه (79/8±118/8 تعداد در مترمربع و 0/034±0/075 گرم در مترمربع) و شهريور ماه (9/8±26/5 تعداد در مترمربع و 0/005±0/015 گرم در مترمربع) بود و داراي اختلاف معني‌داري مي‌باشند (0/05P) به ­طوري‌كه ايستگاه‌هاي رودخانه‌اي تراكم و توده‌زنده (83/3±139/4 تعداد در مترمربع و 0/029±0/08 گرم در مترمربع) بيش ­تري نسبت به ايستگاه‌هاي مصبي (10/6±21 تعداد در مترمربع و 0/006±10/05 گرم در مترمربع) و ايستگاه‌هاي دريايي (0±0 تعداد در مترمربع و 0±0 گرم در مترمربع) داشته‌اند. تراكم و توده‌زنده اين گونه در رودخانه و مصب چشمه‌كيله بيش ­تر از سردآبرود بود. همبستگي معني‌داري(0/05>P) بين تراكم و توده ‌زنده N. variabilis با عوامل محيطي در آب (دما و شوري) و رسوب (دانه‌بندي و مواد آلي كل) مشاهده گرديد.

Nais variabilis is cosmopolitan oligochaete worm and is common to fresh and brackish water habitats. This species has not been reported from Iran freshwater fauna and South Caspian Sea before and it was found while investigating limnology of Cheshmehkileh and Sardabroud rivers and estuaries alongside the Iranian coasts. Nais variabilis was collected bimonthly from November 2014 to September 2015 using a Van Veen grab (0.03 m2) and Surber (0.1 m2, 0.2 mm-mesh size) with three replicates at 6 stations. Results of temporal distribution showed that the highest and lowest density and biomass of this species were in November (118.8 ±79.8 ind/m2 and 0.075 ± 0.034 gr/m2) and in September (26.5 ±9.8 ind/m2 and 0.015 ± 0.005 gr/m2) respectively which were significantly different (P<0.05). Among sampling stations, freshwater stations (S1) within the river showed higher density and biomass (139.4 ± 83.3 ind/m2 and 0.08 ± 0.029 gr/m2) than brackish stations (S2) (21 ±10.6 ind/m2 and 0.015 ± 0.006 gr/m2) and marine stations (S3) (0 ±0 ind/m2 and 0 ± 0 gr/m2) which were significantly different (P<0.05). Density and biomass of this species in Cheshmehkileh River and estuary was more than Sardabroud. A significant correlation (P<0.05) between the density and biomass of N. variabilis and environmental variables were found.