نقش عوامل هيدروديناميك در پيدايش و تحول پديده‌‌هاي كارستي (كوه اشكوت، محمودآباد، شمال‌غرب ايران)

Role of hydrodynamic parameters in origination and revolution of Karstic phenomena “Ashkout Mountain, Mahmoudabad, Northwest of Iran”

عوامل هيدروديناميك، زمين ريخت‌هاي كارستي گوناگوني را بر روي كوه اشكوت در شمال غرب ايران پديد آورده‌‌اند. با اينكه پديده‌هاي كارستي در مسير درزها، شكستگي‌ها و گسل‌ها پديد آمده و گسترش يافته‌اند، امّا انرژي جنبشي آبهاي روان اهميت بيشتري در پيدايش آنها دارد. در پژوهش حاضر تلاش بر اين است تا زمين ريخت‌هاي كارستي ناشي از عوامل هيدروديناميك را در اين كوه شناسايي، دسته بندي و بررسي كنيم. روش كار در اين پژوهش بيشتر روي بررسي‌هاي ميداني براي شناسايي زمين‌ريخت‌هاي كارستي، ويژگي‌هاي سنگ شناسي و برداشت داده‌هاي مورفومتريك آنها استوار مي‌باشد. پديده‌هايي مانند گريك، راهرو انحلالي، راهرو لايه‌بندي انحلالي و خيابان كارستي در بستر شكستگي‌هاي زمين ساختي و ناشي از نيروي هيدروديناميك آبهاي روان پديد آمده‌ا‌ند. برخي از زمين ريخت‌هاي كارستي كمياب مانند لوله انحلالي و چاه عمودي در اثر نيروي ديناميك آبهاي فرورو و بر روي آهك‌هاي بوجود آمده اند. در اين كوه دو نمونه از لوله‌هاي انحلالي بنام لوله انحلالي زانويي و لوله انحلالي سيفون مانند شناسايي شده است. غارها، آبگذرهاي كارستي، پل‌هاي آهكي و تونل‌هاي سرشتي از ديگر زمين ريخت‌هاي كارستي هستند كه جريان آبهاي زيرزميني آنها را پديد آورده است. بررسي هاي اقليمي نشان مي دهد شرايط حال حاضر جهت شكل گيري بسياري از پديده هاي كارستي كوه اشكوت مناسب نيست بنابراين مي توان سن زمين ريخت‌هاي كارستي اين كوه را به دوره پليستوسن نسبت داد.

hydrodynamic factors have createed various karst landforms on Ashkavt mount in Northwestern of Iran. Whereas karst phenomena have been created and developed in course of Joinst, fractures and faults, but kinetic energy of running waters have great importance in creating them. In this research we try to identify, classify and investigate karst landforms that are formed by hydrodynamic factors. The method of the study in this research emphasizes on Field investigation to identify of karst landforms, lithologcal Characteristics and survey of morphometric data. Phenomena like grike, solution corridor )bogaz(, solution- bedding corridor and karst street have been created in the bed of tectonic fractures and hydrodynamic force of running waters. Some of rare karst landforms like Solution pipe and vertical shaft formed by hydrodynamic force of sinking waters on white limestones. two samples of Solution pipes have been identified in this mount that has great difference with samples of other karstic regions. We named knee - Solution pipe and siphon like - Solution pipe. Caves, karst conduits, karst bridges and natural tunnels are the other karst landforms that the underground flow of karst waters have created them. Probably, karst landforms of Ashkavt mount have been formed in hydrous periods of Pleistocene.