شناسايي فصلي و ماهانۀ ابرناكي در ايران با بهره‌‌گيري از داده‌‌هاي فرآوردۀ ابر سنجندۀ موديس ماهوارۀ تررا

Seasonal and Monthly Identification of Cloudiness in Iran Using Cloud Product of MODIS/Terra Satellite

هدف از اين پژوهش، شناسايي توزيع مكاني و برآورد ميانگين بلندمدت ابرناكي(روزهاي ابري، نيمه ابري و صاف) در مقياس زماني فصلي و ماهانه‌ در ايران است. بنابراين، از داده‌هاي فراسنج درصدِابرپوش در فرآورده ابر سنجنده موديس تررا (MOD06) استفاده شده است. در اين پژوهش، با توجه به نامنظم بودن شبكه‌ي مختصات جغرافيايي تصاوير روزانه‌ي موديس بر فراز كشور، ابتدا داده‌هاي درصدِابرپوش به شبكه‌ي منظم 5×5 كيلومتري كه بر اساس چارچوب مختصات جغرافيايي ايران تهيه شده بود منتقل گرديد تا به واكاوي بلندمدت اقليمي پوشش ابر پرداخته شود. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه بيش‌ترين فراواني تعداد روزهاي ابري در فصل زمستان با 36 روز و كم‌ترين آن در فصل تابستان با 8/7 روز رخ مي‌دهد. در مقياس ماهانه، بيش‌ترين فراواني روزهاي ابري در ماه بهمن با 8/12 روز و كم‌ترين آن در شهريور با 8/1 روز رخ مي‌دهد. توزيع مكاني پوشش ابر نشان داد كه گستره‌ي بيشينه‌ي فراواني تعداد روزهاي ابري در فصول بهار، تابستان و پاييز در سواحل جنوبي و غربي درياي خزر است اما در فصل زمستان بر روي ارتفاعات كوهستاني شمال كشور قرار مي‌گيرد، گستره‌ي كمينه‌ي روزهاي ابري در فصول بهار، پاييز و زمستان در جنوب شرق كشور است اما در فصل تابستان از جنوب و جنوب شرقي كشور جدا مي‌شود و در مناطق مركزي كشور ديده مي‌شود. گستره‌ي بيشينه‌ي روزهاي نيمه ابري بر روي ارتفاعات كوهستاني كشور و كمينه‌ي آن در مناطق جنوبي، مركزي و پايكوه‌ها و جلگه‌ها است. در مجموع، فراواني تعداد روزهاي ابري (روزهاي صاف) از شمال به جنوب شرقي كشور كاهش (افزايش) مي‌يابد اما در فصل تابستان در جنوب شرق و شمال تنگه‌ي هرمز و در فصل زمستان بر روي ارتفاعات كوهستاني شمال كشور افزايش مي‌يابد و جهت كاهشي (افزايشي) روزهاي ابري(روزهاي صاف) در كشور بر هم مي‌خورد.

The aim of this study is to identify the cloudiness for monthly and seasonal timescales in Iran. Therefore Cloud Fraction (CF) parameter in the cloud product of MODIS/Terra satellite (MOD06) was applied. Due to the irregular geographical coordinate of daily granules, first, the CF data were transferred to a 5 × 5 km regular network. The findings of this study reveal that the highest frequency of cloudy days is in winter with 36 days and the lowest is in summer with 7.8 days. The highest (lowest) frequency of clear sky days is seen in summer (winter) season with 79.6 (45.2) days. On monthly time scale, the highest (lowest) frequency of cloudy days is in the February (September ) with 12.8 (1.8) days and the highest (lowest) frequency of clear days is in the September (February) with 27.9 (14.1) days. The spatial distribution of cloudiness indicated that the maximum of cloudy days in spring, summer and fall is seen over the south and west shores of the Caspian sea. The minimum of cloudy days in spring, fall and winter is seen over south-east of the country but in spring it is seen over central parts of Iran. In general, the frequency of cloudy (clear) days decreases (increases) from north to the south-east but in summer it increases over south-east and in winter over the mountainous regions of the north it has an increasing tendency and the decreasing (increasing) of cloudy (clear) days is no longer seen