بهزيستي ذهني كودك؛ مروري بر تعاريف و سنجه‌ها

Children’s Subjective Well-being; Review on Definitions and Measures

در يك دهه اخير، پژوهشها درباره بهزيستي ذهني كودك به‌عنوان موضوع مهمي در سياست‌گذاري اجتماعي و سلامت، افزايش يافته و ابزارهاي زيادي براي سنجش بهزيستي ذهني كودك بر اساس برخي نظريه‌ها كه قابليت تبيين اين مفهوم را دارند، طراحي شده است، به‌طوري‌كه انتخاب ابزار مناسب در بين شمار سنجه‌ها امري چالشي است. هدف اصلي اين پژوهش، مرور مطالعات بهزيستي ذهني كودك و بررسي انواع تعاريف نظري و عملياتي و ارائه يك دستهبندي منظم از تعاريف و سنجه‌هاست. روش: مطالعه از نوع مرور روايتي است كه اطلاعات از طريق جستجوي نظام‌مند در پايگاهها داده‌هاي الكترونيك در تاريخ دي‌ماه 1396 جمع‌آوري شد. مرور انتقادي منابع: مفهوم بهزيستي در چارچوب سه نظريه متمايز تعريف شده است؛ نظريه لذت‌گرايي، نظريه خواسته‌ها و نظريه مبتني بر نياز. دراين‌بين، بهزيستي ذهني كودك در چارچوب دو نظريه نخست كه به جنبه‌هاي ذهني بهزيستي اشاره دارد مفهوم‌سازي شده و به معناي غلبه احساسات مثبت بر عواطف منفي و رضايتمندي كودك از زندگي‌اش است. ابزارهاي متعدد سنجش بهزيستي ذهني كودك را در يك دسته‌بندي كلي مي‌توان به دو شكل «سنجه‌هاي كلي/سنجه‌هاي خاص» و «سنجه‌هاي تك‌سؤالي/سنجه‌هاي چند سؤالي» تقسيم كرد. بيشتر سنجه‌هاي بهزيستي ذهني كودك، در كشورهاي توسعه‌يافته و ثروتمند ساخته شده‌اند. پركاربردترين سنجه‌هاي بهزيستي ذهني كودك، انواع مقياسهاي رضايت از زندگي، شادكامي، روابط با همسالان، خانواده و ديگران و عزت‌نفس است. يافته‌ها نشان داد در پژوهشهاي داخلي، بهزيستي ذهني كودكان كم‌سن كمتر ارزيابي شده است. بحث: مرور منابع نشان داد بهزيستي ذهني كودك در چارچوب نظريه‌هاي بهزيستي بزرگ‌سالان تعريف شده و در سنجش اين مفهوم عموماً كودك به‌مثابه بزرگ‌سالي نابالغ در نظر گرفته شده است. پژوهشگران از انواع شاخصهاي تركيبي جهت سنجش ابعاد عاطفي و شناختي بهزيستي ذهني كودكان جوامع مختلف و رده‌هاي سني متفاوت استفاده كرده‌اند و اطلاعات از طريق مشاركت مستقيم كودك، گزارش والدين و گزارش مربيان جمع‌آوري‌شده است. در اين راستا، مناقشاتي بر سر توان شناختي كودك و مشاركت مستقيم كودك در فرايند تحقيق وجود دارد.

Introduction: Over the past decades there has been an increasing trend in research towards the children’s subjective well-being (SWB) as an important health and social policy issue. There are many scales for measuring SWB to the extent that selecting an appropriate scale among the available measures could still be regarded as a challenge. Given that measuring subjective well-being of children could be used by governments for their own purposes and improve their services, the inappropriate measures may lead to the inappropriate policies, the main goal of this study is to summarize and discuss global literature regarding the definition and measurement of children’s SWB. As a result, a substantial amount of the information has been provided as regards the definition, the structure of children’s’ SWB, the most commonly measures and their proper application are discussed. Method: A systematic literature search and a narrative synthesis of publications was conducted in January 2018. Critical review: Children’s SWB is a broad concept with a considerable complexity and debate in terms of definition and measurement. In terms of operationalization, various scales have been developed to improve measuring children’s SWB. They could be divided as global versus specific measures; single-question versus multiple-question measures. To the best of our knowledge, there are not studies that examined the SWB of Iranian young children. Discussion: Although many efforts have been made to develop theoretical and empirical models related to the child’s subjective well-being. Yet, it seems that there is not a theory of wellbeing specific to children. The researchers have tried to measure children SWB while a child is defined as an immature adult. More detailed research would be required to explain the absence of a theory of child well-being. While studying children’s SWB, researchers were faced with some challenges. A big challenge in measuring and monitoring SWB is related to children’s cognitive ability. Critics of measuring children’s wellbeing would argue that since children are different from adults in cognitive ability thus they should not be directly involved in studies. Yet, experts in the field have stated that the benefits of involving children in studies of the level of their SWB are sufficient to overcome such limitations. Furthermore, children may be relevant key informants in providing data about their experience. In the past decade, the researchers in the field of positive psychology have focused their attention on positive emotions, such as happiness and satisfaction more than negative emotions. However, review of the research studies showed that despite the orientation of positive psychology toward assessing the children’s subjective/psychological well-being, the frequency of use of the negative emotions scales are considerable in comparison with positive emotions scales, which can be regarded as direction for future research.