بررسي شكل‌‌‌‌گيري و توسعۀ كوه‌ ريگ‌‌‌‌ها مورد مطالعه: دشت ابراهيم‌‌آباد-مهريز

Geomorphological Study of formation and developments of Sand Ramps (Case study: Ebrahimabad Plain-Mehriz)

كوه‌ريگ يكي از انواع تجمع رسوبات ماسه‌‌‌‌اي ريز‌‌‌‌دانه است كه در دامنۀ برخي كوه‌‌ها و تپه‌‌هاي نواحي خشك و نيمه‌‌خشك قرار گرفته است. اين لندفرم‌‌ها برخلاف تپه‌‌هاي ماسه‌‌‌‌اي، لندفرم‌‌هاي پيچيده‌‌اي هستند كه تحت‌‌تأثير فرايندهاي مختلف به‌‌وجود آمده و توسعه پيدا مي‌‌‌‌كنند. اين پژوهش به‌‌دنبال بررسي چگونگي پيدايش، تحول و دخالت فرايندهاي مختلف كوه‌ريگ واقع‌بر دامنۀ كوه‌‌هاي شرقي دشت ابراهيم‌‌آباد در غرب شهر مهريز است. براي انجام اين مهم، به بررسي جهت و شدت بادهاي غالب و فرعي منطقه، همچنين پارامترهاي هندسي 11 نمونۀ رسوبي برداشت‌‌شده در امتداد نيمرخ طولي و عمقي كوه‌ريگ‌‌‌‌ها پرداخته شد. يافته‌‌‌‌ها نشان مي‌‌‌‌دهد كه جهت و سرعت بادهاي غالب به‌‌تنهايي سبب شكل‌‌‌‌گيري و بالارفتن دانه‌‌‌‌هاي ماسه برروي دامنۀ كوه نشده است؛ چراكه در برخي نمونه‌‌ها حدود 30 درصد گراول وجود دارد كه باد در هيچ شرايطي قادر به جابه‌جايي آن‌‌ها نيست. بررسي جهت بادهاي غالب و حتي فرعي نيز با نحوۀ استقرار و ته‌‌نشست كوه‌ريگ‌‌‌‌ها، نشان داد كه كوه‌ريگ‌‌ها با جهت هيچ‌كدام از بادها قابل‌توجيه نيست؛ ازسوي‌‌ديگر، اين تجمع ماسه‌‌ها در پاي صخره‌‌هاي سنگي كنگلومراي كرمان قرار گرفته كه به‌‌سادگي تخريب فيزيكي به‌شكل دانه‌‌‌‌اي، به‌‌ويژه در آب‌‌ و‌‌ هواي سرد پيدا مي‌‌‌‌كند. ازاين‌‌نظر، شاكلۀ اصلي كوه‌ريگ‌‌‌‌هاي دشت ابراهيم‌‌آباد حاصل فرايند پايين‌‌آمدن دانه‌‌‌‌هاي ماسه پس از تخريب به شكل هوازدگي فيزيكي كنگلومراي كرمان در دوره‌‌هاي سرد گذشته تحت‌‌تأثير نيروي ثقل است. پس از شكل‌‌‌‌گيري شاكلۀ اصلي كوه‌ريگ برروي دامنه، بادها نيز اثرگذار بوده و دانه‌‌هاي ريزتر را از بخش دشت و از داخل رسوبات آبرفتي و مخروط ‌‌افكنه‌‌‌‌اي به داخل كوه‌ريگ‌‌ها منتقل كرده و پس از برخورد با دامنۀ كوه، رسوب پيدا كرده است.

Sand Ramps is a kind of sedimentary accumulation found at the foot of the slopes of some desert and semi-desert region in the world. The landform unlike sand dune are complex that are created and developed by different processes. The main goal of this study is to investigate creation and evolution of Sand Ramps by different factors in eastern slopes of the mountains of Ebrahimabad plain in the west s formayof Mehriz city. For doing it, we have studied the direction and intensity of winds and also geometry parameters of samples of sediments along the longitudinal and depth profiles. Findings show that the direction and speed of winds are not the cause of the formation of sand ramps and climbing sand on the slope. Because, in some sample there were gravel about 30 percent that winds would not able to move them never. However, sand ramps locations are not compatible with prevailing wind direction. In addition, the accumulation of sands has located at the foot of Kerman Conglomerate outcrop which is weathered as physical form simply in cold weather. In according to, the main constituents of the sand ramps in the region is the result of descending of weathered sands. But after primary formation of the landform, winds has interfered and transferred finer grain of sand from plain upwards and after clashed with the mountain deposited.