بررسي شاخصه‌هاي اقتصاد سالم و آرماني در سيرة علوي با تأكيد بر نامة پنجاه‌ و سوم نهج‌البلاغه

Investigating the Characteristics of a Healthy and Ideal Economy in the Alavi Sirah Emphasizing the Fifty-Third Letter of Nahj al-Balagha

زمينه و هدف: اقتصاد از مهم‌ترين مسائل مورد‌توجه پيشوايان و انديشمندان ديني بدوه است كه شاخصه‌هاي آن در سيرة امام علي(ع) تبيين شده است. آن حضرت در مدت كوتاه حكومت خود، شاخصه‌هاي اقتصاد سالم و آرماني را در بُعد نظري و عملي اجرا نمود و توجه به امور اقتصادي را به استانداران خود، تأكيد كرده است كه موارد آن به‌كرات در نهج‌البلاغه يافت مي‌شود. اين امر نشان مي‌دهد كه امام تا چه اندازه به موضوع سلامت اقتصاد و مناسبات اقتصادي حساسيت داشت و آموزش مي‌داد كه بدون اقتصاد سالم نمي‌توان به عدالت اجتماعي دست يافت و جامعه‌اي كه عدالت در آن وجود نداشته باشد، نمي‌تواند راه سعادت را بپيمايد. ازاين‌رو اين پژوهش به دنبال پاسخ به اين پرسش است كه: شاخصه‌هاي اقتصاد سالم و اقتصاد آرماني در سيرة گفتاري و عملي امام علي(ع) با توجه به نامة امام به مالك اشتر كدام‌اند؟ روش تحقيق: اين پژوهش به روش توصيفي- تحليلي انجام پذيرفته است. بدين‌منظور ابتدا شاخصه‌هاي اقتصاد سالم و موانع برقراري آن در نامة 53 نهج‌البلاغه، استخراج و سپس در نگاهي كلان‌تر ويژگي‌هاي اقتصاد آرماني از منظر امام علي(ع) تبيين و تحليل شده است. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: از رهگذر بررسي گزاره‌هاي اين نامة امام علي(ع) به مالك اشتر، مشخص گرديد كه اقتصاد سالم و آرماني در سيرة علوي، اقتصادي است كه معيارهايي همچون: خوداتكايي و وابسته نبودن به غير، پرهيز از اسراف‌كاري، مبارزه بنيادي با احتكار و اختلاس، پي‌ريزي اقتصاد صحيح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامي و مبارزه با رانت‌خواري را داشته باشد و اين اقتصاد همان اصول و مباني شاخص‌هاي اقتصادي در آرمان‌شهر اسلامي است كه اگر توسط واليان و مقامات حكومتي به‌خوبي اجرا شوند، جامعه به‌سوي سعادت و كمال گام برمي‌دارد.

Background and objectives: Economics is one of the most important issues addressed by religious leaders and intellectuals whose characteristics have been explained in the sirah of Imam Ali. In the short period of his reign, he carried out the theoretical and practical aspects of a healthy and idealistic economy and emphasized the importance of economic matters to his governors, whose cases are frequently found in Nahj al-Balagha. This shows to what extent the Imam was sensitive to the health of the economy and economic relations and taught that without a healthy economy social justice cannot be achieved and a society without justice cannot pass the prosperous way. Therefore, this study seeks to answer the following question: What are the characteristics of a healthy and an ideal economy in the verbal and practical sirah of Imam Ali considering the letter of Imam to Malik Ashtar?
Methodology: This study has been conducted using a descriptive-analytical method. For this purpose, first, the characteristics of a healthy economy and its barriers in the letter 53 of Nahj al-Balagha were extracted and, then, the characteristics of the ideal economy, from perspective the Imam Ali, were analyzed in broader detail.
Findings and results: By examining the propositions of this letter of Imam Ali to Malik Ashtar, it was found that the healthy and ideal economy in the Alavi sirah is an economy that meets criteria such as: self-reliance and independence, avoidance of extravagance, fundamental fight with hoarding and embezzlement, establishing a fair and equitable economy in accordance with Islamic standards and the fight against rent-seeking, and this economy is the same principles and fundamentals of economic indicators in the Ideal Islamic city that, if implemented properly by governors and government officials, society will take the steps towards prosperity and perfection.