بررسي صحت و دقت نتايج حاصل از برداشت‌هاي ژئوالكتريك در تعيين عمق و ضخامت لايه بوكسيتي در يكي از ذخاير بوكسيت جاجرم

Investigation of the accuracy of the results of geoelectrical surveys to determine the depth and thickness of bauxite layer in one of Jajarm bauxite deposits

در اين پژوهش به بررسي كارايي روش سونداژزني ژئوالكتريكي در تشخيص لايه معدني در ذخاير بوكسيت كارستي داراي توپوگرافي شديد سطح زمين پرداخته مي ­شود. بدين منظور 21 سونداژ ژئوالكتريكي در كنار نقاط حفاري شده در يكي از ذخاير بوكسيت جاجرم در طول يك خط، طراحي و برداشت گرديد. داده هاي برداشت شده نخست به وسيله منحني­ هاي استاندارد تفسير شده و سپس نتايج حاصله به ­عنوان مدل اوليه به ­وسيله نرم­ افزار IX1D ، مدل­سازي يك ­بُعدي شد. نتايج مدل­سازي يك ­بُعدي، وجود حداقل چهار لايه ژئوالكتريكي را در منطقه مورد بررسي نشان مي­دهد. جهت درك بهتر و جام ع­تر، اين نتايج به ­صورت يك مقطع دو بُعدي نشان داده شد. بررسي نتايج وارون­سازي يك ­بعدي نشان داد كه به دليل تباين كافي مقاومت ويژه بين بوكسيت و سنگ كف دولوميتي، تشخيص كمر­ پايين لايه معدني ممكن است؛ اما از آنجايي كه اختلاف مقاومت ويژه بوكسيت كائولني با لايه ­هاي بالايي آن اندك است؛ تشخيص كمر بالاي ماده معدني و در نتيجه تعيين ضخامت لايه معدني مشكل است. به منظور بررسي صحت و دقت نتايج حاصل از برداشت­ هاي ژئوفيزيكي در محدوده معدني، اين نتايج با نتايج حاصل از حفاري­ هاي اكتشافي در منطقه مذكور مورد مقايسه قرار گرفتند. در اين مقايسه مشخص شد 5 سونداژ داراي خطاي تخمين بالاي 50 درصد، 10 سونداژ خطاي تخمين بين 10 تا 30 درصد و 6 سونداژ خطاي تخمين كمتر از 10 درصد دارند. ضريب همبستگي رتبه ­اي كندال تائو بين تخمين عمق لايه ­ها به روش ژئو الكتريكي و عمق به دست آمده از حفاري، مقدار 0.486 به دست آمد؛ كه نشان‌دهنده همبستگي نسبتاً خوبي بين عمق تشخيص كنتاكت دولوميت و بوكسيت در تفسير نتايج سونداژ و نتايج حاصل از داده‌هاي حفاري اكتشافي در منطقه است.

In this research, the efficiency of electrical sounding method in recognizing the mineral layer in karstic bauxite deposits having coarse topography is investigated. For this purpose, 21 electrical sounding locations beside drilled points along a survey line in one of Jajarm bauxite deposit have been designed and surveyed. First, the acquired data have been interpreted using standard curves, and then, the obtained results have been modelled by IXID software. Because of enough resistivity contrast between the bauxite and dolomite bed rock, the recognition of basement is possible. Despite this, due to low resistivity contrast between the bauxite and upper layers, the recognition of upper layers, and thus, determination of the bauxite layer thickness is difficult. In order to investigate the accuracy of the results of the geoelectrical surveys in the mineralized area, these results were compared with the results of exploration drilling in the study area. After comparison, it was identified that estimation error of the results of 5 sounding locations were above 50%,, estimation error of the results of 10 sounding points were between 10% and 30%, and estimation error of the results of 6sounding locations was less than 10%. Kendall rank correlation coefficient between estimated depth of basement by geoelectrical method and the achieved depth of drilling results was 0.486 that revealed a good correlation between contact of recognized dolomite depth and bauxite from the interpretation of sounding results and from the results of drilling data in the study area.