بررسي عوامل مؤثر بر قصد گزارشگري تقلب با استفاده از مثلث تقلب و تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده: از ديدگاه حسابداران

Investigating the Factors Affecting the Whistle-blowing Intentions Using the Fraud Triangle and the Theory of Planned Behavior: An Accountant's Perspective

امروزه از گزارشگري تقلب به عنوان مكانيزم مهمي در پيشگيري و كشف تقلب ياد مي‌شود. هدف اين پژوهش، بررسي عوامل مؤثر بر قصد گزارشگري تقلب توسط حسابداران با استفاده از تركيب اجزاي مثلث تقلب، به عنوان عوامل محيطي توجيه كننده قصد گزارشگري تقلب، و مؤلفه‌هاي تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده بسط داده شده، كه عوامل فردي توجيه كننده هستند، و ارائه الگويي تلفيقي به منظور تبيين قصد گزارشگري تقلب است. بدين منظور، پس از تبيين ارتباط ميان اجزاي مثلث تقلب و مؤلفه‌هاي تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده بسط داده شده، تأثير عوامل كنترل رفتاري ادراك شده، هنجارهاي ذهني، نگرش در مورد گزارشگري تقلب و تعهد اخلاقي بر قصد گزارشگري تقلب مورد بررسي قرار گرفته است. اين پژوهش، از نوع پژوهش‌هاي پيمايشي است و نمونه آماري پژوهش را 171 نفر از كاركنان حسابداري شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس در سال 1397 تشكيل مي‌دهند. نتايج حاصل از آزمون فرضيه‌ها با استفاده از مدل‌سازي معادلات ساختاري به روش كمترين مربعات جزئي بيانگر اين است كه متغيرهاي كنترل رفتاري ادراك شده، هنجارهاي ذهني، نگرش در مورد گزارشگري تقلب و تعهد اخلاقي داراي تأثير مثبت و معناداري بر قصد گزارشگري تقلب هستند. نتايج پژوهش بيانگر اين است كه تركيب مثلث تقلب و تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده چارچوب تئوريكي مناسبي را براي پيش‌بيني قصد گزارشگري تقلب فراهم مي‌آورد. از اين رو، به منظور ترويج گزارشگري تقلب در شركت‌ها ايجاد محيط اخلاقي قوي، بهبود كانال‌هاي گزارشگري و برنامه‌هاي انگيزشي، ايجاد خط مشي‌هاي مناسب كاهش نگراني‌هاي ناشي از انتقام‌جويي حائز اهميت است.

Nowadays, whistle-blowing is an important mechanism for detecting and preventing fraud. The purpose of the present research is to investigate factors that influence accountants’ intentions of whistle-blowing by integrating the fraud triangle components, as the external environmental factors that determine whistleblowing intention, and the extended theory of planned behavior, as the individual internal factors that determine whistle-blowing intention. In doing so, the present research develops an integrated model for whistle-blowing intentions. After examining the relationship between the components of the fraud triangle and dimensions of the theory of planned behavior, the model investigates the effects of perceived behavioral control, subjective norms, attitude toward whistle-blowing, and moral obligation on whistle-blowing intentions. The research uses surveys completed by 171 accountants of the companies listed in Tehran Stock Exchange and Fara Bourse in 2018. The results of testing hypotheses were obtained by exerting Partial Least Squares Structural Equation Modeling, and they indicate that perceived behavioral control, subjective norms, attitude toward whistle-blowing, and moral obligation posit positive and significant effects on intentions of reporting fraudulent activity. The results suggest that the integration of the fraud triangle and the theory of planned behavior represents a parsimonious theoretical framework for predicting whistleblowing intentions. Consequently, in order to promote whistle-blowing in companies, it is important to pay attention to promoting a strong ethical environment, improve reporting channels and incentive programs, and establish policies to reduce retaliation concerns.