اعتبارسنجي مدل وارون داده‌هاي مقاومت ‌ويژه با استفاده از ماتريس‌‌ وضوح مدل، ماتريس وضوح داده و كوواريانس واحد

Validation of resistivity inversion results by model resolution matrix and unit covariance matrix

در مطالعه حاضر يك روش اعتبارسنجي مبتني بر ماتريس وضوح مدل، ماتريس وضوح داده و كوواريانس واحد براي مدل ژئوفيزيكي مقاومت ويژه ارائه شده است. در اين مطالعه وارون‌سازي داده‌ها با استفاده از روش وارون تعميم‌يافته انجام گرفت. همچنين براي به دست آوردن داده‌هاي محاسباتي از روش تفاضل محدود استفاده شد. روش پيشنهاد شده پس از كد نويسي در محيط متلب، به وسيله يك مدل مصنوعي داراي نوفه مورد ارزيابي قرار گرفت و سپس براي پردازش داده‌هاي واقعي استفاده شد. داده‌هاي واقعي در محدوده انديس معدني هميج واقع در شهرستان بيرجند، با استفاده از آرايه دوقطبي- دوقطبي و با كمترين فاصله الكترودي 20 متر در جهت شمال- جنوب برداشت شد. در ادامه اعتبار سنجي مدل به دست آمده براي منطقه مورد مطالعه با استفاده از ماتريس وضوح داده، ماتريس وضوح مدل و ماتريس كوواريانس واحد انجام شد. نتايج حاصل از ماتريس وضوح داده و ماتريس وضوح مدل نشان مي‌دهند كه روش وارون تعميم‌يافته براي مدل‌سازي داده‌هاي مقاومت ويژه محدوده هميج به‌خوبي عمل كرده و مدل ارائه‌شده داراي صحت بالايي است. همچنين نتايج حاصل از ماتريس كوواريانس واحد نشان مي‌دهد برخي از پارامترهاي مدل داراي دقت پايين‌تري مي‌باشند؛ كه در تفسير نتايج بايد به آن‌ها توجه شود. در پايان داده ­هاي انديس هميج با استفاده از نرم­ افزار Res2dinv نيز پردازش شد و خروجي نرم ­افزار با نتايج به دست آمده از روش پيشنهاد شده در اين مطالعه مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج اين مطالعه نشان مي‌دهد استفاده از سه ماتريس به ‌كار برده شده براي اعتبار سنجي و يافتن بهترين پارامترهاي مدل از عملكرد مناسبي برخوردار است.

The resistivity method is frequently used in fields of engineering geology and exploration of mineral resources. The simplicity of the equipment, the low cost of the survey in comparison with other methods, and the abundance of interpretation methods makes it as a popular geophysical method. There are many methods for inversion of resistivity data. Validation of inverted models is an important step in modeling. In general, validation of the resistivity results is performed by calculating the difference between observed and estimated values, but in this study, a validation technique based on data resolution matrix and model resolution matrix is proposed. The applied method for validation of the results has not been used so far, in this research work, resistivity and induced polarization data have been collected using dipole-dipole electrode array in Hamyj copper deposit located near the city of Birjand. The results of data resolution matrix and model resolution matrix have shown that generalized inversion is a suitable method for processing of resistivity data, because both data and model resolution matrix have been close to an identity matrix.