رنگرزي نخ پشمي با پسماند گل محمدي حاصل از گلاب‌ گيري و مقايسه آن با رنگزاي پوست انار

Dying of Wool Fiber Using Damask Rose Residue Obtained from Process of Rose Water Extraction and Comparing It with Pomegranate Colorant

پژوهش حاضر مبنايي كاربردي براي استفاده از پسماند گل محمدي حاصل از گلاب‌گيري به‌عنوان رنگزا در رنگرزي طبيعي ارائه مي‌دهد. پسماند گل محمدي ماده‌اي زائد است كه هر ساله در پي عمليات گلاب‌گيري توليد مي‌شود و هزينه‌ها و مشكلاتي از جمله انتقال و دفع براي گلاب‌گيران ايجاد مي‌كند كه سبب افزايش هزينه‌هاي توليدي گلاب مي‌شود. لذا در پي رفع مشكلات مذكور، پيشنهاد كاربرد مجدد اين ماده به‌عنوان رنگزاي طبيعي در رنگرزي نخ پشمي ارائه مي‌گردد. با انجام اين طرح علاوه بر كاهش هزينه‌هاي توليدي گلاب و جلوگيري از آلودگي زيست‌محيطي، رنگزايي نوين با حداقل هزينه اقتصادي فراهم مي‌شود. بدين سبب، كاربرد اين ماده در رنگرزي مورد ارزيابي قرار گرفت و رنگرزي با اين ماده به همراه دندانه‌هاي زاج سفيد، سولفات مس، سولفات آهن، كلرور قلع و نمونه‌اي بدون دندانه به روش دندانه پيش از رنگرزي، با مقادير متغير دندانه و رنگزا انجام گرفت. پس از انجام رنگرزي، فام‌هاي رنگي حاصل شده با تعدادي از مواد رنگزاي مرسوم مورد مقايسه قرار گرفت و مشخص شد كه فام رنگي حاصل از رنگرزي پسماند گل محمدي از بيشترين شباهت به رنگزاي پوست انار برخوردار است. با استحصال اين نتيجه، فام رنگي دو ماده رنگزا به‌صورت ميداني و با بررسي ديدگاه فعالان عرصه توليد قالي و همچنين به‌صورت آزمايشگاهي با اندازه‌گيري ثبات نوري، شست‌و‌شويي و تعيين پارامتر‌هاي رنگي مورد مقايسه و ارزيابي قرار گرفت. پس از تجزيه و تحليل نتايج به‌دست آمده و حصول مشابهت فام رنگي با رنگزاي پوست انار، مشخص گرديد كه پسماند گل محمدي حاصل از گلاب‌گيري علاوه بر كاربرد به‌عنوان رنگزاي نوين طبيعي در رنگرزي، در توليد قالي نيز قابل استفاده است.

Every year, during rose water extraction a huge amount of damask rose residue is produced. The transportation and disposal of these waste materials create some problems including an increase in the price of the produced rose water. In this study the use of damask rose residues in dyeing wool is assessed and a method for its use as a colorant in natural dyeing is offered. Dyeing was carried out by using the material along with some mordants such as alum, copper sulphate, iron sulphate, chlorine and tin and also without mordant by adopting pre-mordanting technique. Various amounts of mordants and colorants were used. Comparing the obtained color hue with those from other traditional colorants, it was observed that the color hue obtained from damask rose residues was greatly similar to the color hue gained from pomegranate peel. These two color hues were analyzed and compared using the carpet weavers’ views as well as measuring wash and light fastness properties using experimental methods. The results indicate that damask residues can be used as a new natural colorant particularly in carpet production. This can provide a new colorant with minimum expenses, reduce the price of rose water extraction, and prevent environmental pollution.