عنوان مقاله :
بررسي نسبت‌هاي عددي در سامان‌بندي قالي ذهني‌بافت ويست
عنوان به زبان ديگر :
Investigating the Numerical Proportions in Structure of Vist’sImaginarily-woven Carpets
پديد آورندگان :
مجابي، علي دانشگاه آزاد اسلامي واحد نجف‌آباد - دانشكده هنر، معماري و شهر‌سازي , فنايي، زهرا دانشگاه آزاد اسلامي واحد نجف‌آباد - دانشكده هنر، معماري و شهر‌سازي , فيض اللهي، مريم دانشگاه آزاد اسلامي واحد نجف‌آباد
كليدواژه :
قالي , ويست , ذهني بافي , سامان بندي مرمت
چكيده فارسي :
بررسي مشخصات طرح و نقش قالي ايران به‌ويژه در مناطقي از جغرافياي بافت آن كه طرح به‌صورت ذهني بافته مي‌شود، يكي از مهمترين امور تحقيقاتي در حوزه فرش كشور است. با دسته‌بندي، بازسازي و تعيين نسبت‌هاي به‌كار رفته در اين طرح‌هاي ذهني كه طي ساليان متمادي، نسل به نسل از مادر به فرزند منتقل شده است مي‌توان به شناخت، حفظ و برنامه‌ريزي براي احياي اين طرح‌هاي اصيل كمك شاياني نمود. يكي از اين دسته فرش‌ها، قالي ذهني‌بافت ويست است كه در حوزه مركزي اصفهان و جنوب غربي خوانسار توسط عشاير كوچ‌نشيني از همدان بافته مي‌شود كه 400 سال پيش از اين در روستاي ويست امروزي دست از كوچ‌نشيني برداشته و زندگي روستايي پيشه كرده‌اند. فرم و قالب طرح قالي ذهني‌بافت ويست يكسان و مشخص بوده و ساليان سال است كه از هر فرش به فرش ديگر با تغييراتي بسيار مختصر و با تركيبي همسان بافته مي‌شود. در اين تحقيق 50 نمونه از قالي‌هاي با متراژ بيش از 6 متر مربع ويست كه كليه عناصر تشكيل‌دهنده طرح آن موجود بوده و قدمتي بيش از 100 سال داشت توسط كارشناسان محلي در روستاي ويست و روستاهاي اطراف آن انتخاب گرديد و بزرگ‌ترين ابعاد طولي و عرضي هر يك از عناصر طرح آن اندازه‌گيري شد. سپس با استفاده از نرم‌افزار‌هاي عددي گمانه‌هاي مختلف بين نسبت‌هاي ابعادي به‌عنوان سامانه‌هاي طراحي در سامان‌بندي قالي ويست استخراج شد و مورد قضاوت قرار گرفت. بر اين اساس مشخص شد كه 16 سامانه تك‌بعدي است كه به‌صورت ذهني و كاملاً دقيق در بافت قالي توسط بافنده بدون كمك هرگونه نقشه‌اي رعايت مي‌شده است. همچنين بافنده ذهني‌بافت قالي ويست در هنگام بافت و به‌صورت ذهني براي 5 نسبت مشخص بين عناصر طرح ويست محدوده‌اي را متناسب با ساير اجزاء رعايت مي‌كرده است. اين بررسي‌ها نشان داد كه 6 گمانه ديگر محققان در خصوص وجود نسبت و سامانه‌اي مشخص بين عناصر طرح قالي‌هاي ذهني‌بافت ويست صحيح نيست. اگرچه اين احتمال وجود دارد كه با تعيين نسبت‌هاي دو‌بعدي بين عناصر طرح بتوان به آشكار شدن جايگاه اين سامانه‌ها نيز كمك نمود. نسبت‌هاي به‌دست آمده براي سامان‌بندي قالي‌هاي ويست در اين تحقيق به‌صورت دسته‌بندي شده و به تفكيك ارائه گرديده است.
چكيده لاتين :
One of the most important fields of research in Iran is investigation of the characteristics of the Iranian carpet designs and motifs, especially in geographical areas in which the carpet patterns are woven imaginarily. Understanding, preserving and planning for revival of the original carpet patterns can be enhanced significantly through categorization, reformation and determination of the applied proportions in these mental patterns, which have been transferred from one generation to another through continuous years. One kind of such carpets is Vist’simaginarily-woven carpet which has been woven in the central areas of Isfahan, southwest of Khansar by nomads who came from Hamedan and left nomadic life 400 years ago and decided to reside in Vist village. Forms and patterns of the imaginarily-woven carpets of Vist have been uniform and distinct from one carpet to another with only minor change during these years. In this study, local experts selected 50 Vist carpets with more than six square meter size having all the features of Vist's patterns. They were nearly 100 years old and could be found in Vist village and the neighboring villages. Then the largest vertical and horizontal dimensions of each feature of the pattern were measured. Afterwards, different hypotheses were proposed among dimensional proportions as designing structure in Vist carpet and were tested by use of a numerical software program. Based on these findings, it was found that 16 structures were one-dimensional and these were woven imaginarily and carefully without any kind of carpet designing. The weavers of Vist carpets observed 5 determined proportions among features of Vist imaginary patterns while weaving in harmony with other characteristics in specific parts of the carpet. This study shows that other six hypotheses of researchers about proportion and determined structures among elements of imaginarily-woven carpets of Vist were not true. It is also possible to help to clarify the position of thesestructures by determining two-dimensional proportions among elements of pattern. This research presents categorized and analyzed proportions which were found for arrangement of Vist carpets.
