تبيين جامعه‌شناختي علل تحول يا ثبات در نظام طراحي قالي معاصر ايران

A sociological explanation of the evolution or the stability in Iran's contemporary carpet designing system

هدف اين مقاله تبيين جامعه‌شناختي نظام طراحي قالي معاصر ايران به منظور شناخت دلايل تداوم و تغيير در مكاتب طراحي قالي است. به اين منظور، نخست با انتخاب و مقايسه 20 نمونه از قالي‌هاي بافته‌شده در 10 سال اخير در دو شهر اصفهان و تبريز با همان تعداد از قالي‌هاي 40 تا 60 سال قبل اين دو شهر، تغييرات احتمالي به وجود آمده در طرح، نقش و رنگ اين قالي‌ها مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج نشان دادند انحراف از مباني طراحي سنتي در قالي‌هاي معاصر تبريز مشهود و از سرعت بيشتري برخوردار است. در مقابل، تغيير اين مباني در قالي‌هاي اصفهان در چهارچوب اصول و قواعد طراحي سنتي بوده است و روند طبيعي خود را دنبال مي‌كند. در ادامه، با استفاده از نظريه ساخت‌يابي آنتوني گيدنز، دلايل تداوم و تغيير در مؤلفه‌هاي هويتي قالي‌هاي اين دو شهر بررسي شد. يافته‌هاي پژوهشي نشان دادند، هر گونه تغيير در قواعد و منابع انجام كنش در هر يك از مكاتب طراحي قالي ايران، تغيير در كليت آن نظام را در پي خواهد داشت. از اين رو، ثبات قواعد و منابع كنش در اصفهان باعث تداوم مكتب طراحي كلاسيك ايران در اين شهر و سياليت قواعد و منابع در تبريز باعث تغييرات متوالي در مكتب طراحي قالي اين شهر شده است. اين پژوهش از نظر راهبرد از نوع كيفي و به لحاظ هدف كاربردي است كه به شيوه توصيفي- تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و داده‌هاي حاصل از مطالعات ميداني نگارندگان به انجام رسيده است.

The purpose of this article is sociological explanation of Iran's contemporary carpet designing system to recognizing of the evolution or the stability in its carpet designing schools. For this aim, first we selected and compared 20 sample carpets among the woven carpets of Tabriz and Esfahan in the past 10 years with the same number of Tabriz and Esfahan carpets that are woven at 40 to 60 years ago. With these compare probabilistic caused changes in design, pattern and color of this carpets had shown. The results show that deflection from traditional designing bases in Tabriz contemporary carpets is visible and fast. Versus changing of these bases in Esfahan carpets is according to rules and course frame of Iranian traditional design and is continuing its natural proses. This article is theoretically related to the field of sociology and emphasizes on Anthony Giddens's structuration theory. In Accordance with structuration theory, had studied reasons of the evolution or the stability in identical component of Esfahan and Tabriz carpets. The findings of the study indicate that, any change in the rules and resources of proceeding at each of the schools of Iranian carpet design, will caused changes in its entirety system. Therefore stability of the rules and resources of action in Esfahan causes the persistence of Iranian classical design school in this city, inverse the fluidity of the rules and resources in Tabriz causes consecutive changes in School of Tabriz carpet designing.