شناخت و تحليل عامل موثر بر ركود صنعت قاليبافي در نواحي روستايي از ديدگاه قاليبان شهرستان گنبد كاوس

Identify and analyze the factors affecting the carpet industry downturn in rural areas (Case Study: Turkmen carpets - Gonbad-e Qabus Township)

فرش دستباف به‌عنوان عمده‌ترين و اصيل‌ترين صنعت دستي كشور، از لحاظ اشتغال به‌ويژه در مناطق روستايي و نيز از نظر صادرات غير نفتي جايگاه مهمي دارد و بخش قابل توجهي از توليد ناخالص ملي را تشكيل مي‌دهد. تحقيقات نشان مي‌دهد كه اين صنعت در طي سال‌هاي اخير با چالش‌هاي قابل ملاحظه‌اي مواجه شده است. فرش دستباف تركمن با ابعاد و ارزش‌هاي برجسته اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي، توليد و عرضه مي‌گردد، اما از سال‌ها قبل سير توليد و عرضه آن روند نزولي در پيش گرفته است. بر اين پايه پژوهش حاضر به شناخت و تحليل علل ركود صنعت قاليبافي در ده روستاي شهرستان گنبد كاووس مي‌پردازد. روستاهاي مورد مطالعه از توابع دهستان‌هاي سلطانعلي، فجر، آق آباد و باغلي ماراما واقع در بخش مركزي شهرستان گنبد كاووس هستند. روش تحقيق تركيبي و اكتشافي است. نخست با استفاده از تكنيك مصاحبه نيمه ساختار يافته شناخت علل ركود صنعت قالي‌بافي از ديدگاه كارشناسان در منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش كدگذاري باز تجزيه و تحليل گرديد و بر اين اساس 16 علّت اصلي اثر‌گذار در ركود قالي‌بافي در روستاهاي مورد مطالعه شناسايي شد .سپس، نتايج اين بخش از پژوهش، اساس طراحي پرسشنامه در مرحله بعد قرار گرفت. با طراحي پرسشنامه در چارچوب طيف ليكرت ديدگاه زنان قاليباف روستايي در ارتباط با علل ذكر شده پيرامون ركود صنعت قالي‌بافي مورد شناخت قرار گرفت. آزمون t تك نمونه اي و روش خوشه‌بندي سلسله مراتبي براي تجزيه و تحليل داده‌هاي پرسشنامه به كار رفت. بر اين اساس ديدگاه پاسخگويان نشان مي‌دهد كه مقوله‌هاي "ضعف سياست‌هاي حمايتي دولت از فرشبافان" و "ضعف جنبه‌هاي اقتصادي در برنامه‌ريزي توسعه روستايي" به ترتيب داراي بيشترين تأثير بر ركود صنعت فرش‌بافي، و مقوله‌هاي "ضعف خلاقيت و نوآوري در زمينه طرح، رنگ، نقشه و كيفيت مواد اوليه" و "عقب ماندگي فني و تكنولوژيكي در توليد فرش دستباف" به ترتيب داراي كمترين تأثير بر ركود صنعت فرش‌بافي در روستاهاي مورد مطالعه است.

Handmade carpet as biggest and most original handicraft in Iran, in terms of employment speially in rural areas as well as in terms of non-oil exports has an important place and a significant proportion of GDP accounted for this. Research shows that the industry has faced significant challenges in recent years. Turkmen handmade carpet with outstanding dimensions and values of economic, social and cultural, production and supply dehumidified, but from the before years producing has taken a downward trend. On the basis this study is to identify and analyze the causes of depression in carpet industry in 10 Villages of Gonbad-e Qabus Township. Studied areas are in Sultan Ali, Fajr, Agh Abad and Baghli Marama sub-districts in Gonbad-e Qabus. Research methodology is combined and Extractive. First, using semi-structured interviews the causes of carpet depression from the perspective of industry experts in the study area using a coding method were analyzed which shows that the main reason of carpet weaving depression in 10 villages. Then the results of this part of the research, was basis of design the questionnaire. Questionnaire designed within the Likert scale framework, rural women 'views in relation to the causes of handmade carpet industry downturn was identified. T test and Hierarchical clustering analysis was used for analyzing questionnaire data. The view of respondents, shows that the Intra- group "lack of supportive government policies for carpet" and "weak economic aspects of rural development planning", respectively, have the greatest impact on the industry, and "lack of creativity and innovation in the field of design, color, map and quality of raw materials" and "technological backwardness in the production of carpethaveleast impact on the study villages.