دزسنجي زيستي با استفاده از سنجش ريزهسته

Biological dose estimation of ionizing radiation by using micronucleus assay

پيشرفت سريع و روز افزون كاربرد پرتوها در زمينه­هاي مختلف پزشكي، صنعتي و افزايش تأسيسات و فعاليت­ هاي هسته­ اي، افراد شاغل در اين مراكز را در معرض خطر بالاتر پرتوگيري نسبت به گذشته قرار مي­ دهد. با توجه به خطرات زيستي و تأثيرات سوء اين پرتوگيري­ ها بر سلامت افراد، تخمين دز واقعي رسيده به بدن براي اتخاذ تدابير درماني مناسب و به­ موقع، حائز اهميت فراوان است. در حوادث پرتويي با ابعاد وسيع كه نياز به دسته­ بندي سريع مصدومين است، استفاده از روش سنجش ريزهسته و دزسنجي زيستي بر اساس تهيه منحني دز- پاسخ بسيار ارزشمند بوده و از كارايي بالايي برخوردار است. براي تهيه و رسم منحني دز- پاسخ با اين روش، نمونه خون از 16 نفر زن و مرد سالم در دو گروه سني مختلف گرفته شد و تحت تابش پرتو گاما با دزهاي 0، 0/25، 0/5، 1، 2 و 4 گري قرار گرفتند. پس از كشت و محصول برداري و تهيه لام، تعداد ريزهسته­ ها در هر دز شمارش و منحني دز- پاسخ رسم شد كه از تابع خطي درجه دو تبعيت مي­كرد. جهت بررسي كارآيي منحني به­ دست آمده، تخمين دز در دو مورد حادثه پرتوگيري شغلي و دو نمونه خون پرتودهي شده با دزهاي نامشخص با هر دو روش استاندارد بررسي متافاز (شكست هاي كروموزومي دو سانترومري) و ريزهسته انجام شد و نتايج آن مورد مقايسه قرار گرفت. تطابق بسيار خوب نتايج حاصل از هر دو روش، نشان­ دهنده كارايي بالاي روش سنجش ريزهسته در تخمين دز زيستي است.

Rapid development in nuclear industry and medical applications involving radiation sources would increase the potential of exposure to the ionizing radiation. Due to the harmful effects of radiation exposure on the health of radiation workers, rapid dose estimation of the overexposed victims with high accuracy is quite important in taking appropriate medical treatment plan. Biological dosimetry based on micronucleous (MN) assay is a perfect technique with unique advantages for a fast triage in radiation accidents. To develop the dose response curve, blood samples of 16 healthy individuals in two groups of male and female and in two age ranges were collected and exposed to 0, 0.25, 0.5, 1, 2 and 4 Gy gamma rays, cultured, harvested, slides prepared and micronuclei in each dose scored. The results showed that the curve follow linear quadratic formula. In order to validate the performance of created dose response curve, two real accidental over-exposed workers and two unknown irradiated blood samples were investigated by newly established curve and compared with results obtained by metaphase analysis (dicentric). The doses estimated by MN assay showed a very good conformity with those estimated by dicentric analysis, pointing out that the MN assay is a reliable, easier and valuable alternative method for biological dosimetry.