شاخص‌هاي توليد مثلي جنس نر ماهي سفيد درياي خزر (Rutilus frisii) ساكن در رودخانه قشلاق سنندج

Reproductive indices of male Caspian Kutum (Rutilus frisii) in Gheshlagh River (Sanandj, Iran)

ماهي سفيد درياي خزر (Rutilus frisii) گونه‌اي بومي درياي خزر است كه به تازگي به درياچه سد قشلاق سنندج پيوند خورده است. در تحقيق حاضر به منظور بررسي تاثير تغيير زيستگاه بر ويژگي‌هاي توليدمثلي اين گونه، شاخص‌هاي توليد مثلي جنس نر شامل پارامترهاي كيفي اسپرم، آنزيم هاي پلاسماي سمينال، شاخص گنادوسوماتيك (GSI)، استروئيدهاي جنسي و بافت شناسي گناد ماهي سفيد درياي خزر ساكن در رودخانه قشلاق سنندج (با متوسط وزن 133/41 گرم و متوسط سن 2/1 سال) در طي فصل توليدمثل طبيعي (فروردين و ارديبهشت 1394) بررسي شد. مقادير شاخص‌هاي زيستي اسپرم شامل: حجم، طول دوره تحرك، تراكم، اسپرماتوكريت، پي-اچ و اسمولاريته پلاسماي سمينال به ترتيب شامل 0/16±2/41 ميلي­ليتر، 1/07±42/46 ثانيه، 2/24±17/31 ميليون سلول در هر ميلي­متر مكعب، 2/34±40/8 درصد و 4/87±282/1 ميلي اسمول بر كيلوگرم تعيين گرديد. همچنين متوسط شاخص گنادوسوماتيك در نمونه‌هاي مورد بررسي 0/31±5/71 تعيين گرديد. يون‌هاي سديم، كلرايد و پتاسيم در پلاسماي سمينال بعنوان يون‌هاي غالب تعيين گرديدند. غلظت آنزيم‌هاي آسپارتات آمينوترانسفراز، آلالين آمينوترانسفراز و آلكالين فسفاتاز در پلاسماي سمينال به ترتيب 7/29±48/7 واحد در ليتر، 1/57±16/92 واحد در ليتر و 97/1±4/25 واحد در ليتر تعيين شد. غلظت تستوسترون و دي‌هيدروكسي‌پروژسترون در نمونه‌‌هاي سرم به ترتيب 0/24±1/23 نانوگرم در ميلي­ليتر و 0/04±0/16نانوگرم در ميلي­ليتر اندازه‌گيري شدند. تصاوير بافت‌شناسي گناد حضور غالب اسپرماتوزوآ در بافت گناد نمونه‌هاي مورد بررسي را نشان داد كه مي‌تواند حاكي از ورود بافت بيضه به مرحله ريزش اسپرم (اسپرميشن) باشد. مقايسه با نتايج فلاح شمسي در رودخانه سفيد رود و تفاوت آن با نتايج اين تحقيق گوياي تاثير زيستگاه مي­باشد. ولي بطور كلي زيستگاه اثر سوئي بر توان توليد مثلي جنس نر ماهي سفيد درياي خزر ساكن در درياچه سد قشلاق سنندج نداشته است.

Rutilus kutum, is an endemic fish species of Caspian Sea basin that have been introduced to Gheshlagh River basin, more recently. To understand the reproductive characteristics of transplanted Caspian Kutum to Gheshlagh River basin, twenty male Caspian kutum specimens with average 2.1 years old were caught from Gheshlagh Dam Lake during April to May 2015 by cast net. Some spermatological characteristics; sperm volume, duration of mobility, sperm density, spermatocrite, pH and osmolarity were measured for all sperm samples. The mean values (±sd) for these spermatological characteristics were 2.41 ± 0.16 cc, 42.46 ± 1.07 sec, 17.31 ± 2.24 million cells/ ml, 40.8 ± 2.34 % and 282.1 ± 4.87 mOsmol/Kg, respectively. The mean gonadosomatic index was 5.71 ± 0.31 %. Seminal plasma Na+ (190.87 mEq/l), Cl- (124.60 mEq/l) and K+ (28.34 mEq/l) were predominant ionic concentrations in the seminal plasma. The concentrations of aspartate aminotransferase (AST), alkaline aminotransferase (ALT), and alkaline phosphatase (ALP) were measured in the seminal plasma. Testosterone and di-hydroxyprogesterone concentration were also measured in the blood serum of samples. AST, ALT and ALP concentration were 48.7 ± 7.29, 16.92 ± 1.57 and 25.4 ± 1.97 U/L respectively. Testosterone and di-hydroxyprogesterone concentrations were 1.23 ± 0.24 and 0.16 ± 0.04 ng/ml. In the histological study of testes, spermatozoa were the predominant cells that could be a sign of spermiation stage in the male kutum. The results have shown that transplantation of Caspian Kutum to the Gheshlagh River basian have not adverse effects on male reproductive characteristics.