ارزيابي كفايت تغذيه اي بر اساس شاخص هزينه خوراك در خانوارهاي ساكن شهر تهران

Nutritional adequacy in relation to household food expenditure in Tehran

سابقه و هدف: يكي از مهم ترين عوامل تعيين كننده در ميزان دسترسي اقتصادي به غذا قيمت اقلام غذايي و هزينه اي است كه خانوارها بايد براي تامين موادغذايي مورد نياز خود بپردازند. اين مطالعه با هدف ارزيابي كفايت تغذيه اي رژيم غذايي خانوارهاي شهر تهران بر اساس شاخص هزينه خوراك در سال هاي 81-1380 انجام شد. مواد وروش ها: مطالعه حاضر بر روي داده هاي طرح جامع مطالعات الگوي مصرف مواد غذايي خانوار و وضعيت تغذيه اي كشور مربوط به خانوارهاي ساكن شهر تهران انجام شد. قيمت كليه اقلام غذايي بر اساس مقدار خورده شده محاسبه شد و سپس هزينه خوراك با در نظر گرفتن تعداد افراد خانوار در يك ماه بدست آمد. كفايت تغذيه اي انرژي، پروتئين، كلسيم، آهن و ويتامين هاي A وB2 بين خانوارها در پنجك هاي مختلف هزينه خوراك و هزينه كل مقايسه شد. يافته ها: ميزان مصرف مواد غذايي از گروه گوشت، لبنيات، ميوه ها و سبزي ها با افزايش هزينه خوراك افزايش يافت و بالاترين ضريب همبستگي مربوط به گروه گوشت ها بود. با افزايش هزينه خوراك ميزان دريافت انرژي، پروتئين، ريبوفلاوين، ويتامين A ، كلسيم و آهن و درصد دريافت نسبت به نياز هريك از اين مواد مغذي افزايش يافت و بيشترين ضريب همبستگي به ويتامين B2 تعلق داشت. مصرف بالاي گروه گوشت، لبنيات و ميوه ها نيز در ميان خانوارهايي كه هزينه كل بالاتري داشتند بيشتر و ارتباط آنها معني دار بود (0/2=r و0/05> P) در حالي كه ارتباط بين هزينه كل خانوار و دريافت نان و غلات ، مواد قندي و چربي ها معكوس و ضريب همبستگي آن بسيار پايين بود (0/09-0/07=r). به علاوه افزايش كل هزينه خانوار با افزايش ميزان درصد دريافت نسبت به نياز ويتامين B2، ويتامينA و كلسيم ارتباط معني دار داشت. نتيجه گيري: يافته ها نشان داد كه در صورت افزايش هزينه خوراك، مصرف مواد غذايي با ارزش غذايي بالاتر افزايش مي يابد در نتيجه دريافت ريزمغذي هاي كليدي نيز بيشتر مي شود. از طرف ديگر بين افزايش كل هزينه خانوار و مصرف مواد غذايي پركالري ارتباطي وجود نداشت در حاليكه با مواد غذايي مغذي تر مثل گوشت و لبنيات و ميوه ها ارتباط ديده شد. اين يافته ها افزايش دريافت ريزمغذي هايي چون ويتامين B2 ، ويتامين A و كلسيم را نزد خانوارها در پنجك هاي هزينه اي بالاتر توجيه مي نمايد.

Background: One of the important determinants of availability of food within the household is the budget allocated to the purchase of food in relation to food prices in the market. The objective of this study was to determine the nutritional adequacy of diet with regard to family’s food expenditure and total expenditure in Tehrani households. Materials and methods: Data from the National Household Food Consumption Survey (2000-2) was used. Food expenditure was determined based on the prices of all food items consumed within the family and was broken down to quintiles. Nutritional adequacy in terms of percent actual intake in relation to recommended intake was compared among expenditure quintiles. Results: Consumption of food items of meat and dairy as well as fruits and vegetables food groups increased with an increase in food expenditure and the highest correlation coefficient was found for meat group. The adequacy of intake of energy، protein، riboflavin، vitamin A، calcium and iron was significantly higher in higher food expenditure quintiles. Conclusion: The results reiterate the fact that with an increase in food expenditure، households might move towards a more healthy diet، consuming more nutritionally valuable foods and improving the nutritional adequacy of their diet. No correlation was found between total household expenditure and high caloric foods، while there was an association with nutritive foods such as meat، dairy and fruits. These findings explain higher intakes of vitamin B2، vitamin A and calcium in households in higher expenditure quintiles.